Πως παγιδεύουν την Ελλάδα σε φαύλο κύκλο και χρέη

Βαθιά παραπλανητικές, σε βαθμό κοροϊδίας και ανοιχτής εξαπάτησης είναι οι υποσχέσεις κυβερνητικών παραγόντων πως ακόμη κι αν όλα πάνε κατ’ ευχή και προχωρήσει η συμφωνία ανταλλαγής ομολόγων με τους ιδιώτες πιστωτές (PSI) σε μια εθελοντική ή σχεδόν εθελοντική βάση, τότε το πρόβλημα του χρέους τίθεται σε μια τροχιά (σταδιακής έστω) αντιμετώπισης και το δράμα της Ελλάδας λύνεται. 

Οι σχετικές καθησυχαστικές δηλώσεις που διατυπώνονται ακόμη κι από υπουργούς οι οποίοι σε κάθε άλλη περίπτωση κάνουν επίδειξη κυνισμού αποτελούν το χειρότερο δείγμα λαϊκισμού καθώς αποσιωπούν εσκεμμένα τρεις τουλάχιστον πασιφανείς τάσεις.

Η πρώτη σχετίζεται με τον στόχο μείωσης του δημόσιου χρέους στο 120% του ΑΕΠ το 2020. Η δεύτερη με την επελαύνουσα ύφεση και η τρίτη, και σπουδαιότερη, με την αποσύνθεση, το λιώσιμο της οικονομίας που τείνει να λάβει διαστάσεις πρωτοφανούς κοινωνικής καταστροφής και οπισθοδρόμησης.

Εν είδει παρενθέσεως να επισημάνουμε ότι οι συζητήσεις για νέο, δεύτερο δάνειο «διάσωσης» προς την Πορτογαλία, πέραν του περυσινού των 78 δισ. ευρώ, επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα της αναποτελεσματικότητας των μέτρων «διάσωσης» δεν είναι ελληνικό, αλλά κάτι πολύ σάπιο υπάρχει σε όλα τα αντίστοιχα εγχειρήματα της ευρωζώνης.

Μη βιώσιμο το χρέος στο 120%

Επιστρέφοντας στα «οικεία κακά» το ερώτημα που χρήζει άμεσης απάντησης αφορά την αποτελεσματικότητα των υπό εξέλιξη διαπραγματεύσεων καθώς ο στόχος μείωσης του δημόσιου χρέους το 2020 στο 120%, σε καμιά περίπτωση δεν το καθιστά βιώσιμο. Αν κάποιοι αντίθετα πιστεύουν ότι θα είναι βιώσιμο πρέπει να εξηγήσουν γιατί το 2009 όταν το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν σε αυτό το ύψος κρίθηκε μη βιώσιμο, όπως και το ιταλικό δημόσιο χρέος σήμερα κρίνεται επίσης μη βιώσιμο, κινούμενο στα ίδια επίπεδα. Με άλλα λόγια, λίαν συντόμως, θα απαιτηθεί ένας νέος κύκλος διαπραγματεύσεων για ένα μεγαλύτερο κούρεμα του δημόσιου χρέους, το οποίο θα συνοδευτεί από νέα αιματηρά προγράμματα λιτότητας, μείωσης μισθών και ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας που μετακυλύουν το κόστος μείωσης του χρέους στις πλάτες των πιο αδυνάτων. Δεν αποτελεί επομένως λύση το κούρεμα.

Η δεύτερη δυναμική που αποσιωπάται, σχετίζεται με τον επερχόμενο υφεσιακό Αρμαγεδώνα. Το πέρασμά του, τεχνητό δημιούργημα των μέτρων λιτότητας που λαμβάνονται με στόχο τον δημοσιονομικό εξορθολογισμό, δεν απειλεί πλέον μόνο την Ελλάδα που διατηρεί τα σκήπτρα, αλλά όλη την ευρωζώνη που αργά και σταθερά υποκύπτει στη γοητεία των περιοριστικών μέτρων. Λιτότητα και ύφεση θα οδηγήσουν σε έκρηξη τα ποσοστά ανεργίας και φτώχειας, οπότε οι επιπτώσεις θα είναι κοινωνική πόλωση και ταξικές αντιθέσεις χωρίς προηγούμενο για ολόκληρη την μεταπολεμική εποχή. Κι αν η ενασχόληση με τους άστεγους και τις στρατιές των ανέργων θεωρείται λαϊκισμός από τους σύγχρονους πολιτικούς (και γι’ αυτό να επιλέγεται ο διορισμός τους από τις τάξεις των τραπεζιτών) τότε άραγε δεν αποτελεί μέγιστη υποκρισία η υποτίμηση των επιπτώσεων της λιτότητας στο χρέος και το έλλειμμα, που σύμφωνα με τα δικά τους λεγόμενα αποτελούν την μεγαλύτερη εθνική απειλή; Μάρτυρας η έκκληση του επιτρόπου ΌΛι Ρεν («Έλληνες καλό κουράγιο», για όποιον δεν θυμάται) για αύξηση του νέου δανείου από 120 στα 135 δισ. ευρώ.

Συγκοινωνούντα δοχεία δημοσιονομικά και παραγωγή

Το εντυπωσιακό εδώ είναι η επιμονή με την οποία η κυρίαρχη οικονομική θεωρία και πολιτική επιμένει να πιστεύει ότι υπάρχουν σινικά τείχη που διαχωρίζουν την μια σφαίρα της οικονομίας από την άλλη, όπως για παράδειγμα τα δημόσια οικονομικά από την λεγόμενη πραγματική οικονομία. Κι αυτό παρά τα διδάγματα του πρόσφατου παρελθόντος, των τριών προηγούμενων δεκαετιών χαρακτηριστικά, όταν ο μαρασμός της δευτερογενούς παραγωγής, η αποβιομηχάνιση, ως αποτέλεσμα της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ αρχικά και τη νομισματική ενοποίηση στη συνέχεια δημιούργησε τους όρους για την δημοσιονομική κρίση που ζούμε σήμερα.

Το τραγικό ωστόσο είναι ότι ακόμη και τώρα, μεσούσης της δημοσιονομικής κρίσης με την δραματική ένταση που εμφανίζεται, τα μέτρα τα οποία εφαρμόζονται, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα ως αποτέλεσμα ευρύτερων δυναμικών, δεν επιλύουν αλλά επιδεινώνουν το δημοσιονομικό πρόβλημα. Άμεσα και μακροπρόθεσμα. Προς επίρρωση το «άλυτο» πρόβλημα του δημοσιονομικού ελλείμματος, που εξακολουθεί να κυμαίνεται σε διψήφια ποσοστά εκεί σχεδόν δηλαδή που βρισκόταν πριν παρθούν όλα αυτά τα βάρβαρα μέτρα που οδήγησαν το ΠΑΣΟΚ στην πέμπτη θέση, όπως και η εκρηκτική άνοδος του δημόσιου χρέους όσο διαρκεί η «διάσωση» από το 115% του ΑΕΠ (που ήταν πριν αρχίσουν τα μαγειρέματα) στο 198% που θα έφθανε το 2012, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ και χωρίς την εφαρμογή του PSI.

Οι αρνητικές και αντίθετες από τις αναμενόμενες επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά των μέτρων λιτότητας φάνηκαν πεντακάθαρα με τις αυξήσεις στα τέλη κυκλοφορίας και την γενικότερη άνοδο του κόστους χρήσης ΙΧ αυτοκινήτων. Η πρόσφατη κατάθεση 250.000 πινακίδων από κατόχους αυτοκινήτων, όταν πέρυσι ο αντίστοιχος αριθμός είχε φθάσει τις 160.000, τίναξε στον αέρα το στόχο συγκέντρωσης 1,3 δις. ευρώ από τα τέλη κυκλοφορίας. Έτσι, η άνοδος του κόστους των τελών κυκλοφορίας οδήγησε στη μείωση των δημόσιων εσόδων κατά 300 εκ. ευρώ! Διαφυγόντα έσοδα θα έχει το δημόσιο και από την άνοδο της τιμής της βενζίνης που προκάλεσε η αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης, όπως μαρτυρά το λουκέτο που έβαλαν το 2010 τουλάχιστον 1.200 βενζινάδικα και άλλα 1.000 το 2011. Αρνητικό ή ουδέτερο είναι επομένως το αποτέλεσμα στα δημόσια οικονομικά των μέτρων λιτότητας παρότι οδήγησαν σε ελεύθερη πτώση το βιοτικό επίπεδο εκατομμυρίων ανθρώπων. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε αν επιχειρήσουμε να σταθμίσουμε τα αλυσιδωτά αποτελέσματα αυτών των μέτρων στις ασφάλειες (με την Ελλάδα να κρατάει τα σκήπτρα των ανασφάλιστων οχημάτων στους 27 της ΕΕ, με ένα ποσοστό της τάξης του 15%), τον κύκλο εργασιών των συνεργείων επισκευής, των εταιρειών πώλησης ΙΧ και μοτοσυκλετών, κ.λπ.

Τα ίδια παρατηρούνται και στον κλάδο της οικοδομής, με το ρεκόρ ιδιοκατοίκησης της τάξης του 84% που κατείχε πανευρωπαϊκά η Ελλάδα να μετατρέπεται σε βραχνά. Η μείωση των οικοδομικών αδειών κατά 27%, σε ετήσια βάση και με κριτήριο την επιφάνεια, τον Σεπτέμβριο του 2011 (τελευταίος μήνας για τον οποίο υπάρχου διαθέσιμα στοιχεία) σηματοδοτεί την αναστροφή μιας χρόνιας τάσης που πέρα από μια σειρά προβλήματα σηματοδοτούσε ένα επαρκές και ανεκτό βιοτικό επίπεδο.

Αποσύνθεση της οικονομίας

Υπάρχει ωστόσο κάτι πολύ πιο σοβαρό από τα δημόσια οικονομικά, τα οποία έχουν αναχθεί σε υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα. Είναι η ίδια η κατάσταση της οικονομίας, η δυνατότητα της να παράγει μακροπρόθεσμα, που έχει δεχθεί συντριπτικό πλήγμα όπως μαρτυρούν τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας για τη βιομηχανική παραγωγή που το Νοέμβρη (τελευταίος μήνας με διαθέσιμα στοιχεία) υπέστη μείωση κατά 8% έναντι του αντίστοιχου μήνα του 2010, οπότε είχε υποστεί και πάλι μείωση κατά 8% έναντι του αντίστοιχου μήνα του 2009. Τα μέτρα λιτότητας που έχουν ληφθεί δημιούργησαν μια κατάσταση χωρίς προηγούμενο στην αγορά, όπου ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός κατάφερε αυτό που απέτυχε να κάνει ακόμη κι ο υπαρκτός σοσιαλισμός: να έχει σχεδόν καταργήσει την αγορά, οδηγώντας σε θεαματική συρρίκνωση κάθε οικονομική δραστηριότητα.

Ρυθμοί συρρίκνωσης της ελληνικής οικονομίας

2008  2009  2010  2011  2012

-0,1    -3,3    -3,5    -6%   -2,8

Πηγή: IMF, Fifth Review Under the Stand-By Arrangement, December 2011, IMF Country Report No. 11/351, σελ. 48 κ.α.

Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις κλαδικές μελέτες της ICAP, για να δει πως τον τελευταίο χρόνο όλοι οι κλάδοι της οικονομίας δοκιμάζονται υπό το βάρος της κρίσης. Οι τίτλοι των σχετικών μελετών προκαλούν δέος: «Συνεχίστηκε η μείωση της εγχώριας κατανάλωσης λιπαντικών για τροχοφόρα οχήματα τη διετία 2009-2010». «Σημαντική πτώση εμφάνισε η εγχώρια αγορά οπτικών ειδών». «Σε πτωτική τροχιά ο κλάδος της σωληνουργίας». «Συνεχίζεται η ύφεση στον κλάδο των πλαστικών σωλήνων». «Πτωτική τάση παρουσίασαν το 2010/09 οι πωλήσεις παιχνιδιών και ειδών βρεφανάπτυξης μέσω των αλυσίδων καταστημάτων». «Πτωτική εμφανίζεται η εγχώρια αγορά αθλητικής φόρμας και αθλητικών υποδημάτων». «Πτωτική η αγορά των παιδικών/εφηβικών επίπλων την τελευταία διετία». «Κλίμα ύφεσης στον κλάδο του Real Estate». «Πτώση σημειώνει η κατανάλωση χυμών και αναψυκτικών το 2010». κ.λπ., κ.λπ.

Μοναδική εξαίρεση σε αυτό το ζόφο αποτέλεσε ο κλάδος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, λόγω του απίστευτα παρασιτικού συστήματος επιδοτήσεων της ΔΕΗ, και ο κλάδος των αγροτικών εφοδίων λόγω της στροφής στις καλλιέργειες από ανέργους που εγκαταλείπουν τις πόλεις και επιστρέφουν στα χωριά τους.

Στις …αλάνες οι εθνικοί πρωταθλητές

Το άλμα στο κενό που πραγματοποιεί η ελληνική οικονομία, ελέω Μνημονίων, φαίνεται κι από μια άλλη οπτική γωνία, εξετάζοντας τους λεγόμενους «εθνικούς πρωταθλητές». Αν δούμε, για παράδειγμα την συρρίκνωση του ΟΤΕ μέσω της αποχώρησής του από την αγορά της Σερβίας προς όφελος της Αυστρίας (τυχαίο;), την αντίστοιχη σχεδιαζόμενη αποχώρηση των ελληνικών τραπεζών από τις διεθνείς αγορές ως ένα μέσο ενίσχυσης της εύθραυστης κεφαλαιακής τους βάσης και επίσης την δεινή θέση στην οποία βρίσκεται η ΔΕΗ, ελέω χαρατσιών, αδυναμίας νοικοκυριών και επιχειρήσεων να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους και της περίφημης «απελευθέρωσης» της αγοράς ενέργειας που έστειλε τα χρήματα των λογαριασμών των πελατών τους στην Ελβετία και τον λογαριασμό σε όλους εμάς! Παρότι το κοινωνικό μέρισμα της υπερεπέκτασης των παραπάνω επιχειρήσεων ακόμη …αναζητείται το τέλος αυτού του κύκλου υποδηλώνει μια νέα περίοδο ραγδαίου υποβιβασμού και διεθνούς περιθωριοποίησης για την ελληνική οικονομία, η οποία φυσικά στο εξωτερικό έχει και κερδισμένους.

Εντός, αυτή η υποβάθμιση δεν οδηγεί σε παροξυσμό μόνο το κοινωνικό ζήτημα με την οικονομική ελίτ να επιχειρεί να μεταθέσει τα βάρη της κρίσης στην άλλη πλευρά. Το σημαντικότερο είναι ότι έχει οδηγήσει την οικονομία σε μια πορεία τήξης και αποδιοργάνωσης (όπως βεβαιώνει η σωρευτική μείωση του ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια κατά 16% σχεδόν) στο πλαίσιο της οποίας πουθενά στον ορίζοντα δεν διαφαίνεται ανάκαμψη και η χρεοκοπία είναι θέμα χρόνου. Αυτή η πορεία μάλιστα απέχει πολύ από την «δημιουργική καταστροφή» του Γιόζεφ Σουμπέτερ.
 badmoney