ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ...

Πίνακας του Γιώργου Κόρδη

Η  ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ  ΜΑΣ
(ΜΕΡΟΣ 1ο) 

Ο Γιώργος Καραμπελιάς μοιράζεται μαζί μας την αγωνία του για την πορεία του ελληνισμού που θεωρεί ότι βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας του. To μεγάλο δίλημμα στον 21ο αιώνα, λέει, είναι ότι οι Έλληνες ως έθνος, ως συλλογικό υποκείμενο, είτε θα σβήσουν, είτε θα κατορθώνουν να ενσωματώσουν την ιστορική τους παράδοση για να υπάρξουν.

Θα ήθελα να μου ορίσετε, εάν μπορείτε, την έννοια τού τι σημαίνει Έλληνας, ελληνική ταυτότητα, σε μια εποχή που μόνο και στο άκουσμα αυτού του προσδιορισμού πολλοί αντιδρούν.

Ξεκινάτε από δύσκολα…Κατ΄ αρχάς, μιλάμε για τους κλασικούς ορισμούς που ορίζουν έναν άνθρωπο ενός έθνους, τη γλώσσα, την κοινή παράδοση και παιδεία, την κοινή αίσθηση του προορισμού…Νομίζω αυτά είναι τα βασικότερα τα οποία μπορούμε να ορίσουμε για μια εθνική ταυτότητα.Σε σχέση με εμάς νομίζω πως εάν το εξειδικεύσουμε, μπορούμε να πάμε πιο πέρα, λίγο πιο πέρα, να μπούμε δηλαδή στις ιδιαιτερότητες μας, σε αυτό που λέω ιδιοπροσωπία. Η δική μας ιδιοπροσωπία, και επιμένω σ' αυτό και στο τελευταίο μου βιβλίο, είναι ιστορική ιδιοπροσωπία, δηλαδή το μεγάλο βάθος το οποίο έχουμε είναι ιστορικό βάθος. Η γλώσσα μας είναι μερικές χιλιάδες χρόνια, η ιστορία μας είναι μερικές χιλιάδες χρόνια, ενώ αντίθετα πλέον είμαστε συρρικνωμένοι γεωγραφικά, συρρικνωμένοι πληθυσμιακά, θα έλεγα συρρικνωμένοι και ως προς την τρέχουσα πολιτισμική παραγωγή μας. Άρα, εκείνο το στοιχείο το οποίο αποτελεί το βασικό στοιχείο πάνω στο οποίο στεκόμαστε ως ταυτότητα και ιδιοπροσωπία είναι ιστορική ιδιοπροσωπία.

Υπάρχει ένα ωραίο κομμάτι, θα το δείτε και στο τελευταίο μου βιβλίο, του Βαλαωρίτη, ο οποίος έγραψε το ποίημα, ποίηση συνθετική, ο «Φωτεινός», το οποίο μάλιστα έμεινε ανολοκλήρωτο και θεωρείται μάλιστα και το καλύτερο του. Ο Φωτεινός λοιπόν είναι ο ήρωας μιας εξέγερσης, η οποία έγινε το 1347, δεν θυμάμαι ακριβώς αλλά εκείνη την εποχή, τον 14ο αιώνα, από τους αγρότες της Λευκάδας, ενάντια στους Φράγκους ηγεμόνες της Λευκάδας και η εξέγερση γίνεται σε κάποια χωριά. Στην ίδια περιοχή το 1819 έγινε μία νέα εξέγερση πάλι από τους αγρότες για λόγους φορολογικούς ενάντια στους Εγγλέζους, οι οποίοι πλέον κατείχαν τη Λευκάδα και ο Φωτεινός, τον οποίο έχει ως ήρωα, είναι πραγματικό ιστορικό πρόσωπο της εξέγερσης του 1819 όπως και άλλοι, τους οποίους μεταθέτει ως ήρωες στον 14ο αιώνα και λέει με βάση αυτό:

«Διατρέχων την νεωτέραν Ελληνικήν Ιστορίαν από της πτώσεως της βυζαντινής αυτοκρατορίας μέχρι της εθνικής ημών αποκαταστάσεως, παρατήρησα ότι αι εποχαί άπασαι συγχωνεύονται, ότι τα διαστήματα εκλείπουσι και ότι η χρονολογία αποβαίνει περιττή. Η σελίς αυτή της Ελληνικής Ιστορίας η περιλαμβάνουσα τετρακοσίων ετών παθήματα και ελπίδες, σύγκειται έκ μιας μόνης περιόδου, βουστροφηδόν γεγραμμένης, εν ή η έννοια άρχεται από του τέλους πάσης γραμμής, αναπτύσσεται βαίνουσα από την αρχήν και από της αρχής χωρεί πάλιν προς το τέλος…Ο αντιστασιακός χαρακτήρας…διέπει ολόκληρη τη νεοελληνική ιστορία: ο ελληνισμός ανήκει στην κατηγορία των μικρών λαών που κινούνται στην περιφέρεια του νεότερου κόσμου και που η σταδιακή ανάπτυξη της εθνικής τους συνείδησης και η συγκρότησή τους σε καινούργια έθνη συντελείται μέσα στην πάλη εναντίον υπερεθνικών αυτοκρατοριών στην αρχή, εναντίον υπερεθνικών ιμπεριαλιστικών οικονομικοκοινωνικών συγκροτημάτων, στα νεώτερα χρόνια».

Βουστροφηδόν λοιπόν η ιστορία μας στρέφεται γύρω από το ίδιο ζήτημα σύγκρουσης του ελληνισμού με τον ξενισμό. Πρόκειται για ένα πολύ χαρακτηριστικό σημείο. Δηλαδή αυτό που λέει και ο Σβορώνος με άλλα λόγια, ότι για οκτώ αιώνες αυτό που χαρακτηρίζει την ελληνική ταυτότητα είναι η διαρκής σύγκρουση με υπέρτερες που θέλουν να τον υποδουλώσουν και λέει ότι και αυτό σήμερα συνεχίζεται ενάντια στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις κτλ.

Μονίμως βρισκόμαστε σε μια διαμάχη που έχει να κάνει με την ιστορία.

Ναι, νομίζω ότι αυτό το οποίο το βλέπετε να αναδύεται με παράδοξο τρόπο στις τρέχουσες διαμάχες της Ελλάδας, θα δείτε ότι οι πιο έντονες διαμάχες είναι για την ιστορία. Ξεκινήσαμε το συνωστισμό, το πρόσφατο με τους Ποντίους, πάμε στο ΄21, ακόμη πιο πίσω θα θυμάστε τις μεγάλες διαμάχες των αρχαιολατρών με τους ορθοδόξους…

Θυμάμαι και τις συλλήψεις κάποιων ατόμων δωδεκαθεϊστών για φερόμενη τοποθέτηση εκρηκτικού μηχανισμού στο άγαλμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην Καστροπολιτεία του Μυστρά στη Λακωνία.

Ακριβώς, έχουμε διαμάχες λοιπόν που πάνε έως και 20 αιώνες πίσω. Αυτό το πράγμα, το οποίο καμιά φορά φαίνεται έχει παίρνει και αστεία μορφή, έχει έναν πυρήνα. Σχετίζεται με αυτό που σας είπα, δηλαδή ότι η αυτοσυνειδησία μας είναι πάρα πολύ δεμένη με την ιστορική μας συνέχεια. Θα μου πείτε και στα άλλα έθνη δεν συμβαίνει το ίδιο; Ως ένα βαθμό, όχι στην ίδια έκταση. Θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Η αμερικανική ιδιοπροσωπία είναι δεμένη όχι με την ιστορία, αλλά με την έννοια του συνόρου. Το νέο σύνορο (The new frontier), ξεκίνησε από την ανατολή, έφτασε στις μεσοδυτικές πολιτείες, έφτασε στις δυτικές, έφτασε και στο Αφγανιστάν.

Και πλέον συζητάμε για τον αποικισμό του διαστήματος.

Ακριβώς, ακριβώς! Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλη τη Δύση είναι επεκτατική η ιστορική συνείδηση. Και στην Αμερική φτάνει, που είναι δημιούργημα αποικιακό ούτως ή άλλως, φτάνει στον υπέρτατο βαθμό αυτή η συνείδηση, δηλαδή δεν υπάρχει η έννοια της ρίζας.

Στους Κινέζους είναι το ακριβώς αντίστροφο στρέφονται προς τα μέσα, είναι η αυτοκρατορία του κέντρου. Σε εμάς η συνείδηση είναι ιστορική. Γι΄ αυτό λέω ότι απλώς όλοι οι λαοί έχουν μια ιστορία, που είναι αλήθεια. Αλλά εμείς, ακριβώς κιόλας γιατί από άλλες πλευρές έχουμε χάσει, αγκιστρωνόμαστε και μένουμε στην ιστορική μας συνείδηση. Αυτό, εάν θέλετε, με οδήγησε τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα βιβλία μου να έχουν σχέση με την ιστορία.

( Συνέντευξη  στον Δημοσθένη  Γκαβέα ,δημοσιεύτηκε στην    www.huffingtonpost.gr )