4 Νοεμβρίου 2016

Είναι η πτώσις μας βεβαία;

Αποτέλεσμα εικόνας για auguste rodin el pensadorΗ πτώσις μας είναι βεβαία: Οι Τρώες ο Σίσυφος και ο Φίλης
Δευτέρα 05 Σεπτεμβρίου 2016
Του Χαρίδημου Κ. Τσούκα
Το είχα γράψει και παλαιότερα: όσο ο ΣΥΡΙΖΑ θα ενσωματώνεται στη μνημονιακή λογική, τόσο θα αναζητεί ευκαιρίες διαφοροποίησης σε άλλα πεδία, προκειμένου να αφήσει το, κατά την έκφραση του συρμού, «αριστερό αποτύπωμά του» στη διακυβέρνηση της χώρας. Προνομιακό πεδίο για κάτι τέτοιο είναι αυτό που οι παλαιοί κομμουνιστές ονόμαζαν «εποικοδόμημα» - παιδεία, πολιτισμός, ΜΜΕ.
Δεν θα ήταν απαραίτητα κακό αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα ευρωπαϊκό αριστερό κόμμα. Δεν είναι. Είναι ένα κόμμα της τριτοκοσμικής κοπής -πτωχοπροδρομικής- αριστεράς, όπως, τηρουμένων των αναλογιών, ήταν το πρώιμο ΠΑΣΟΚ. Εγγενές στοιχείο της πτωχοπροδρομικής αριστεράς είναι ο λαϊκισμός – η πατερναλιστική θεώρηση του λαού ως ενός αδικημένου παιδιού, του οποίου πρέπει να ικανοποιούνται, όσο πιο απρόσκοπτα γίνεται, οι επιθυμίες (από την οικοδόμηση αυθαιρέτων μέχρι την κατάργηση ‘εμποδίων’ στην απόκτηση πτυχίου).
Η ευρωπαϊκή αριστερά μεριμνά πρωτίστως για τους οργανωμένους δημόσιους θεσμούς που παρέχουν συλλογικά αγαθά. Η πτωχοπροδρομική αριστερά, αντιθέτως, εκφυλίζει τα συλλογικά αγαθά σε ανερμάτιστες κρατικές παροχές – ένα είδος ελεημοσύνης. Πρέπει τα παιδιά του λαού να μάθουν γράμματα; Βεβαίως, αν μπορούμε να τους στείλουμε το πτυχίο στο σπίτι, γιατί όχι; Πρέπει οι λαϊκές τάξεις να εισαχθούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Αλίμονο, θα μειώσουμε τις βάσεις!
Ο πτωχοπροδρομικός αριστερός, προκειμένου να μην πάρει δύσκολες αποφάσεις, γκρεμίζει τις πόρτες για να μην συνωστίζονται οι υποψήφιοι στην είσοδο – όλοι μέσα! Καταργεί ή χαλαρώνει φίλτρα, κανόνες, και περιορισμούς, αφού όλα αυτά, γι αυτόν, αντανακλούν την ταξική δομή της κοινωνίας. Η ακατέργαστη σκέψη του δεν αντιλαμβάνεται ότι η ταξική δομή δεν καταργείται με την ισοπέδωση, αλλά με τη δημιουργία στιβαρών δημόσιων θεσμών που παράγουν ποιοτικά συλλογικά αγαθά, από τα οποία ωφελούνται κυρίως οι οικονομικώς ασθενέστεροι.
Δείτε την απόφαση Φίλη να επανέλθουν οι λεγόμενοι αιώνιοι φοιτητές. Με λεκτικά τεχνάσματα προσπαθεί να αποκρύψει ότι η ρύθμισή του καταργεί το ανώτατο όριο σπουδών  - δεν υφίσταται πλέον διαδικασία σε ένα πανεπιστήμιο για να διαγράψει τους ανενεργούς φοιτητές του. Η κυβέρνηση αυτή θεωρεί ότι οι χρονίως ανενεργοί φοιτητές δεν αποτελούν πρόβλημα, αφού δεν επιβαρύνουν οικονομικά το πανεπιστήμιο (το είχε πει παλαιότερα ο Τσίπρας σε δήλωσή του). Πρόκειται για χυδαίο οικονομισμό.
Με αμιγώς οικονομικούς όρους, ο φοιτητής που μετατρέπεται σε ανενεργό συνιστά μια αποτυχία της δημόσιας πολιτικής, αφού η δημόσια επένδυση στη μόρφωσή του δεν αποδίδει - τα χρήματα που ξοδεύουμε δεν πιάνουν τόπο, σπαταλούνται. Με αμιγώς οργανωτικούς όρους, ο χρονίως ανενεργός φοιτητής είναι ένα βάρος στον οργανισμό, στο μέτρο που το πανεπιστήμιο δεν μπορεί αξιόπιστα να προγραμματίσειμαθήματα, φροντιστήρια,εξετάσεις, εργαστήρια, δαπάνες φοιτητικής μέριμνας. Και, το σημαντικότερο, με αμιγώς εκπαιδευτικούς όρους, ο χρονίως ανενεργός φοιτητής έχει χάσει το ενδιαφέρον για τη μόρφωσή του, ρίχνοντας έτσι τον συλλογικό πήχη των επιδόσεων και προσδοκιών. Χρέος της πολιτείας και του πανεπιστημίου είναι να τον ωθήσουν να ενδιαφερθεί. Δεν μπορούν, φυσικά, να του επιβάλλουν την επιθυμία της μόρφωσης, μπορούν όμως να του επιβάλλουν κυρώσεις (όπως η απειλή της διαγραφής) που ενδέχεται να τον θέσουν σε εγρήγορση.
Η θεσμική λογική εκλαμβάνει τον φοιτητή ως λήπτη αποφάσεων, ο οποίος λειτουργεί σε ένα δομημένο περιβάλλον κινήτρων και κυρώσεων. Αυτό το περιβάλλον είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να παρέχονται στο φοιτητή υποδομές(π.χ. υπηρεσίες φοιτητικής μέριμνας) και δυνατότητες (π.χ. μερικής απασχόλησης φοίτηση), να επιβάλλονται περιορισμοί (π.χ. προαπαιτούμενα μαθήματα) και κυρώσεις (π.χ. διαγραφή), προκειμένου ο φοιτητής να κάνει ορθολογικά τις επιλογές του. Ο οργανωμένος τρόπος λειτουργίας έχει και παιδαγωγική σημασία: ο νέος άνθρωπος μαθαίνει να επιλέγει υπεύθυνα και ορθολογικά, προετοιμαζόμενος έτσι για τη μετέπειτα ζωή του.
Η πτωχοπροδρομική λογική, αντιθέτως, εκλαμβάνει τον φοιτητή ως αξιολύπητο καταναλωτή(ή ένα αδικημένο παιδί, το οποίο είναι φορέας μόνο δικαιωμάτων, όχι υποχρεώσεων) που πρέπει να ικανοποιεί τις επιθυμίες του (ή να ασκεί τα δικαιώματά του) δίχως όρια. Στο πτωχοπροδρομικά σχεδιασμένο περιβάλλον, ο φοιτητής δεν ωθείται να πάρει την ευθύνη των αποφάσεων για το μέλλον του, σε συνθήκες πεπερασμένων πόρων και κανόνων, άρα δεν ωθείται να ενεργεί ορθολογικά για το μακροχρόνιο συμφέρον του. Όσο ο οργανισμός δεν έχει εύλογες απαιτήσεις από αυτόν, ο πήχης χαμηλώνει. Η μόρφωση ως αγαθό ευτελίζεται, όταν ο φοιτητής δεν πιέζεται να την πάρει στα σοβαρά.
Όποιος νοιάζεται για την ποιότητα των δημοσίων αγαθών δεν κάνει την εκπαίδευση ‘εύκολη’, το αντίθετο. Ψηλώνει τον πήχη των απαιτήσεων, ενισχύει τις εκπαιδευτικές υποδομές, θέτει κανόνεςκαι ελέγχους ποιότητας (άρα και κυρώσεις), και πασχίζει, με συγκροτημένο τρόπο, να διευκολύνει τους οικονομικά αδύναμους με ευέλικτες μορφές εκπαίδευσης. Όλα αυτά υπακούουν στην αρχιτεκτονική τηςθεσμικής λογικής: πώς να παρέχονται συλλογικά αγαθά ποιότητας.
Αν θεωρείτε ότι λέω πράγματα αυτονόητα, έχετε δίκιο. Δείγμα της τεράστιας υστέρησής μας έναντι του ανεπτυγμένου κόσμου είναι ότι ο δημόσιος λόγος, εν πολλοίς, ανακυκλώνει τα αυτονόητα. Στην εποχή της αστακομακαρονάδας, το 2007, έγραφα: «Στη σημερινή Ελλάδα δεν δείχνει να υπάρχει ισχυρότερο εκπαιδευτικό όραμα από την ασθμαίνουσα αναπλήρωση χαμένων μαθημάτων! Τους φοιτητές δεν φαίνεται να τους συγκινεί τίποτε παραπάνω από την άκοπη και απρόσκοπτη απόκτηση του πτυχίου, έστω και χωρίς μαθήματα. Τους καθηγητές δεν φαίνεται να τους απασχολεί κάτι περισσότερο από την πάση θυσία διευκόλυνση των φοιτητών τους. Είμαστε η χώρα της ήσσονος προσπάθειας, των χαμηλών προσδοκιών, των απονευρωμένων οραμάτων. Βάζουμε τον πήχη τόσο χαμηλά -να μείνουν ανοιχτά τα πανεπιστήμια• να μη χαθεί το εξάμηνο- ώστε να είμαστε ικανοποιημένοι με τις επιδόσεις μας! Ορίζουμε την πραγματικότητα όπως μας συμφέρει: έτσι είναι, εφόσον έτσι νομίζουμε! Έχουμε παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο ιδιοτελών συνδικαλιστικών επιδιώξεων και χαμηλών απαιτήσεων. Ο πήχης πέφτει διαρκώς» («Χώρα χαμηλών προσδοκιών!», Καθημερινή, 22/4/2007).
Ο πήχης πέφτει με αυξανόμενη επιτάχυνση. Θυμηθείτε: το νόμο Διαμαντοπούλου άρχισε να τον ξηλώνει πρώτα ο Μπαμπινιώτης (διάδοχός της στο υπουργείο Παιδείας) και, κυρίως, το δίδυμο Αρβανιτόπουλου (ΝΔ)-Παπαθεοδώρου (ΠΑΣΟΚ) – πρόθυμοι να προσφέρουν ανιδιοτελώς τις «ακαδημαϊκές» υπηρεσίες τους στα κόμματα εξουσίας και στο συντεχνιακό τους σινάφι! Ο Φίλης («αιώνιος φοιτητής» κι ο ίδιος!) και οι όμοιοί του εκφράζουν σήμερα την πιο πρόσφατη εκδοχή της βαθιάς, αργόσυρτης ελλαδικής παρακμής.
Το έργο του εκσυγχρονισμού της χώρας είναι σισύφειο. Κάθε βήμα προόδου είναι αβέβαιο• τείνει να ανακόπτεται με ένα πισωγύρισμα – αυτό είναι το ευρύτερο «μεταρρυθμιστικό» μοτίβο στη γραφική μας χώρα. Οι συλλογικοί μας δαίμονες υπονομεύουν ό,τι οι εκλάμψεις πολιτικού ορθολογισμού δημιουργούν.
Το έγραψε υπέροχα ο Καβάφης:
«Είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Θαρρούμε πως με απόφασι και τόλμη
θ’ αλλάξουμε της τύχης την καταφορά,
κ’ έξω στεκόμεθα ν’ αγωνισθούμε.
Aλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,
η τόλμη κι η απόφασίς μας χάνονται•
ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει•
κι ολόγυρα απ’ τα τείχη τρέχουμε
ζητώντας να γλυτώσουμε με την φυγή».
Η πτώσις μας είναι βεβαία…

Δεν υπάρχουν σχόλια: