11 Απριλίου 2011

Πέτρος Τατούλης:Εισήγηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων

Από την πρώτη ημέρα της εκλογής μας, έχουμε αναδείξει το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων ως μείζον θέμα για την Περιφέρειά μας, προκειμένου να καταστεί Ευρωπαϊκή Περιφέρεια.Όπως όλοι γνωρίζετε η Περιφέρεια Πελοποννήσου εμφανίζει τεράστια καθυστέρηση στη διαχείριση των απορριμμάτων, αφού εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις η διάθεση γίνεται σε ΧΑΔΑ Εκτιμάται ότι οι ΧΑΔΑ σε επίπεδο Περιφέρειας καταλαμβάνουν συνολική έκταση περίπου 5.870 στρεμμάτων, με μέσο όρο έκτασης εκάστου ΧΑΔΑ τα 18,4 στρέμματα. Όλοι γνωρίζουμε τις τεράστιες επιπτώσεις από την λειτουργία των ΧΑΔΑ


• Επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα από τα υγρά στραγγίσματα, που παράγονται στους χώρους απόρριψης και μπορούν να συγκριθούν με τα επικίνδυνα απόβλητα μιας ρυπογόνας βιομηχανίας, αφού μπορεί να περιέχουν μολυσματικά ή και τοξικά συστατικά.

• Επιπτώσεις στο τοπίο, τις ακτές και τη θάλασσα αφού τεράστιες εκτάσεις σε βουνά και παραλίες, δάση και υγροτόπους, θάλασσες και ποτάμια ή λίμνες, χαράδρες και βουνοκορφές μετατρέπονται σε μικρούς ή μεγάλους σκουπιδότοπους. Τα πλαστικά, τα μέταλλα και το αλουμίνιο χρειάζονται δεκαετίες, ίσως και μερικούς αιώνες, για να αποδομηθούν στο περιβάλλον, γι’ αυτό αποτελούν τα συνηθέστερα υλικά σε αυτούς τους χώρους. Ο καθαρισμός αυτών των περιοχών από τα σκουπίδια είναι μια όλο και πιο δύσκολη και δαπανηρή υπόθεση.

• Επιπτώσεις από τις πυρκαγιές που προκαλούνται από τις χωματερές. Μερικές από τις μεγαλύτερες πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων έχουν ξεκινήσει από σκουπιδότοπους.

• Επιπτώσεις στο αέρα αφού από οι χωματερές αποτελούν αιτία για την έκλυση επικίνδυνων για την υγεία αερίων και ουσιών, όπως μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του θείου, αιθάλη, υδροχλώριο, βαρέα μέταλλα, αλλά και τοξικών αερίων, όπως οι διοξίνες και τα φουράνια, που θεωρούνται από τα πιο τοξικά αέρια στον πλανήτη

• Επιπτώσεις στην δημόσια υγεία από τα ζώα που τρέφονται σε σκουπιδότοπους, ζώα, που εκτρέφονται από τον άνθρωπο για το κρέας ή το γάλα τους

• Επιπτώσεις στον τουρισμό λόγω της υποβάθμισης του τοπίου. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα κύρια παράπονα των τουριστών είναι η ανεξέλεγκτη απόρριψη σκουπιδιών στο περιβάλλον της χώρας μας.

Πέρα όμως από τις κοινωνίες που ενίοτε δεν αντιδρούν ή συμβιβάζονται με αυτή την κατάσταση, υπάρχουν και κάποιοι που αποκομίζουν οφέλη από την ύπαρξη και λειτουργία τους

Από την υπόθεση σκουπίδια και μάλιστα από την υπόθεση πολλά σκουπίδια και ελάχιστη διαχείρισή τους προκύπτουν πολλά κέρδη και δημιουργούνται μεγάλα συμφέροντα. Υπάρχουν πολλοί εργολάβοι και εταιρείες σε όλη την Ελλάδα που αυτό το ξέρουν καλά και αφού από αυτό κερδίζουν το επιθυμούν και το διατηρούν. Μια μείωση του όγκου τους θα σήμαινε μείωση των κερδών τους ενώ η διαχείριση (η παράνομη ή ημινόμιμη) των σκουπιδιών έχει πολύ χρήμα. Μείωση του όγκου των σκουπιδιών σημαίνει όμως και μείωση της πίεσης για διάθεση τους και συνακόλουθα μικρότερη πίεση για εναπόθεση σε ΧΑΔΑ.

Και ενώ η κατάσταση όπως σας περιγράψαμε ήταν εκρηκτική και συνεχώς επιδεινούμενη, οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών δια των Γενικών Γραμματέων της Κρατικής Περιφέρειας Πελοποννήσου και στη συνέχεια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης διαπίστωναν το πρόβλημα, όμως εθελοτυφλούσαν. Αδιαφορώντας για την ουσιαστική επίλυση του προβλήματος, χωρίς όραμα, χωρίς σχέδιο και προπάντων χωρίς θέληση επέλεξαν τη «μη λύση» των δεματοποιητών, υποσχόμενοι ότι προσωρινά δεν θα επιβληθούν κυρώσεις, παραπέμποντας το θέμα στις Ελληνικές Καλένδες.

Αυτή η επικοινωνιακή προσέγγιση των μεγάλων ζητημάτων που ταλαιπωρούν για δεκαετίες τον τόπο μας (και τα σκουπίδια είναι ένα από αυτά) αφήνει να υφέρπουν στην καθημερινότητα των πολιτών υπόνοιες για κακοδιαχείριση ή ακόμη και για σκοτεινή διαχείριση του δημόσιου χρήματος και για διασπάθισή του σε γνωστούς και ημέτερους.

Σήμερα, είμαστε λίγο πριν την επιβολή προστίμων στη χώρα μας γεγονός που καταδεικνύει την σκανδαλώδη ανεπάρκεια και έλλειψη σχεδίου από όσους μέχρι σήμερα χειρίστηκαν τα θέματα.

Αυτός ο πολιτικός πρωτογονισμός, που κάνει την Περιφέρεια Πελοποννήσου να ομοιάζει με τριτοκοσμική περιφέρεια και όχι με περιφέρεια της Ευρώπης, δεν μπορεί πια να συνεχιστεί. Δεν στενεύει απλώς ο πολιτικός χρόνος, αλλά ο χρόνος της ίδιας της βιωσιμότητας της οικονομίας μας και της διαφύλαξης της δημόσιας υγείας. Την ίδια ώρα, που στις πόλεις και τα χωριά της Πελοποννήσου σωρεύονται τόνοι απορριμμάτων χωρίς να μπορούν να διατεθούν νόμιμα, εμείς δεν μπορούμε να μείνουμε απαθείς, ούτε ασφαλώς να γίνουμε συνένοχοι.

Όπως αντιλαμβάνεστε, η ευκαιριακή αυτή στόχευση , να κερδίσουμε δηλαδή λίγο πολιτικό χρόνο με μόνο γνώμονα την καθυστέρηση των προστίμων για λίγους μήνες και να δημιουργήσουμε ψευδείς εντυπώσεις, δε συνάδει με την κρισιμότητα των στιγμών, που απαιτούν σοβαρότητα, σύνεση και εντιμότητα. Αυτό είναι μια δοκιμασμένη μέθοδος που απέτυχε παταγωδώς στο παρελθόν, αφού απέδειξε ότι οι ευκαιριακές πολιτικές και η δημιουργικά εικονικών πραγματικοτήτων οδήγησαν την χώρα στην κατάσταση που σήμερα όλοι γνωρίζουμε. Η Νέα Αιρετή Περιφέρεια δεν μπορεί εκφράσει τέτοιες νοοτροπίες, που είναι αντίθετες στο συμβόλαιο αλήθειας και ρεαλισμού που έχουμε συνάψει με τους συμπολίτες μας.

Η δική μας η στόχευση είναι ξεκάθαρη. Θέλουμε να κάνουμε την περιφέρεια Πελοποννήσου, πρότυπο τοπικής οικονομίας, πυρήνα ανάπτυξης που θα αποτελέσει και παράδειγμα για την έξοδο της χώρας από την κρίση. Σε αυτόν τον στόχο, αποφασίσαμε να έχουμε και την μεγάλη ευθύνη.

Για το σκοπό αυτό θέσαμε εξ αρχής τους επόμενους στόχους για τη διαχείριση των αποβλήτων:

• Βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων στο σύνολο της Περιφέρειας

• Πρόληψη ή μείωση της παραγωγής αποβλήτων (ποσοτική μείωση) καθώς και μείωση της περιεκτικότητάς τους σε επικίνδυνες ουσίες (ποιοτική βελτίωση).

• Επαναχρησιμοποίηση υλικών από τα απόβλητα

• Αξιοποίηση των αποβλήτων (ανακύκλωση και ανάκτηση ενέργειας)

• Εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»

• Εφαρμογή της αρχής της εγγύτητας

• Χρησιμοποίηση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη την τεχνολογική εφαρμοσιμότητα και την οικονομική βιωσιμότητα

• Προώθηση της οργάνωσης, με την ευθύνη του παραγωγού, ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης των άλλων ρευμάτων αποβλήτων, πλην των αστικών, όπως είναι τα μη επικίνδυνα βιομηχανικά, τα ελαστικά Αυτοκινήτων, τα υλικά κατεδαφίσεων, οι ιλύες των βιολογικών καθαρισμών, κ.λπ.

• Ουσιαστική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους τομείς που παρουσιάζουν επιχειρηματικό ενδιαφέρον

• Αποκατάσταση όλων των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων

• Ασφαλής τελική διάθεση των αποβλήτων

• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού έτσι ώστε να υπάρχει ενεργή συμμετοχή και ευθύνη των πολιτών στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων.

Με την ανάληψη των καθηκόντων μας προχωρήσαμε κατά προτεραιότητα μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου σύμφωνα με τις δεσμεύσεις μας, σε διαβούλευση για το θέμα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με ιδιαίτερη έμφαση στον τερματισμό της λειτουργίας των δεκάδων ενεργών ΧΑΔΑ. Στο πλαίσιο αυτών των ενεργειών, πραγματοποιήσαμε συσκέψεις ανά περιφερειακή ενότητα στις οποίες συμμετείχαν οι Δήμαρχοι κάθε ενότητας και οι αρμόδιοι Αντιπεριφερειάρχες.

Στις συσκέψεις αυτές ετέθη υπόψη των συμμετεχόντων το πρόγραμμα μας για την ολική διαχείριση των απορριμμάτων σε επίπεδο Περιφέρειας με νέες τεχνολογίες και καινοτομία, μέσω διεθνούς διαγωνισμού, ανοικτού σε όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες που θα στοχεύει στο να καταστήσει την Περιφέρεια Πελοποννήσου Περιφέρεια της Αειφορίας και που βασίζεται σε 4 αρχές:

• Αυστηρή τήρηση της Ευρωπαϊκής και Εθνικής νομοθεσίας με ελαχιστοποίηση των ρύπων

• Ελαχιστοποίηση του κόστους για τους πολίτες

• Δημιουργία μεγάλου κοινωνικού και οικονομικού οφέλους

• Ελαχιστοποίηση του υπολείμματος που θα οδηγείται σε ταφή

Στις συσκέψεις αυτές αναπτύχθηκε γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος, από τον οποίο προέκυψε σύγκλιση στην παραπάνω φιλοσοφία.

Σύγκλιση, επίσης, προέκυψε στην ανάγκη να αντιμετωπιστεί η διαχείριση των απορριμμάτων με σύμπνοια, αλληλοϋποστήριξη και χωρίς τοπικισμούς, όπως επίσης και να γίνει δεκτή, όποια λύση προκύψει από τον διεθνή διαγωνισμό, υπό την προϋπόθεση ότι ο διαγωνισμός θα προκηρυχθεί ταχύτατα και θα βασίζεται στις αδιάβλητες αρχές που έχουν συμφωνηθεί. Την σύγκλιση αυτή θα την ενισχύσουμε και με περαιτέρω δημόσια διαβούλευση με τους πολίτες, τους επιστημονικούς φορείς και κάθε ενδιαφερόμενο, προκειμένου να εμπλουτίσουν την τελική λύση με κάθε γόνιμη και εποικοδομητική πρόταση.

Γιατί όμως καταλήξαμε σε αυτό το σχέδιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης:

Σύμφωνα με την ΚΥΑ 29407 που εναρμονίζει την Εθνική Νομοθεσία με την Οδηγία 31/99, μέχρι το 2009 όλοι οι χώροι υγειονομικής ταφής θα δέχονται μόνο προεπεξεργασμένα απορρίμματα.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι:

• Κανένας νέος ΧΥΤΑ δεν πρέπει να κατασκευάζεται χωρίς προεπεξεργασία

• Όλοι οι υφιστάμενοι ΧΥΤΑ για να αδειοδοτηθούν μετά το 2009 πρέπει να αποδεικνύουν ότι τα απόβλητα που δέχονται έχουν υποστεί προεπεξεργασία .

Γιατί όμως απαιτείται επεξεργασία πριν από την ταφή;

• Για να μειωθεί η ποσότητα των στερεών αποβλήτων που θάβεται

• Για να μειωθούν δραστικά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ταφής

• Για να ανακτηθούν όσο γίνεται περισσότερα υλικά και ενέργεια από τα απόβλητα

• Για να κρατήσουν περισσότερα χρόνια οι ΧΥΤΑ, που με τόσες δυσκολίες χωροθετούνται

• Για να αποκατασταθούν πιο εύκολα και πιο γρήγορα οι ΧΥΤΑ των οποίων ολοκληρώνεται η χρήση

Συχνά μπαίνει το ερώτημα: δεν θα μπορούσαν όλα τα παραπάνω να επιτευχθούν με εκτεταμένα προγράμματα ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή; Δεν θα μπορούσε η επιτυχία της ανακύκλωσης να εκτρέψει τεράστιες ποσότητες αποβλήτων από τους ΧΥΤΑ και έτσι να μην απαιτούνται οι μονάδες επεξεργασίας;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι μόνο με ανακύκλωση δεν μπορεί να επιτευχθεί σημαντική εκτροπή από τους χώρους ταφής. Παρά τα όλο και περισσότερα προγράμματα ανακύκλωσης, ιδιαίτερα στις πλέον αναπτυγμένες χώρες, και τις ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες αποβλήτων που ανακυκλώνονται, οι ποσότητες των πλαστικών που καταλήγουν σε χώρους ταφής αυξήθηκαν κατά περίπου 20% μέσα σε δέκα χρόνια. Οι λόγοι για αυτό είναι απλοί:

• Η αύξηση των παραγόμενων αποβλήτων είναι μεγαλύτερη από την αύξηση των ανακτώμενων ποσοτήτων. Οι κοινωνίες μας συνεχίζουν να καταναλώνουν κάθε χρόνο περισσότερα προϊόντα και να παράγουν περισσότερα απόβλητα από όσα μπορούμε με ασφάλεια να διαχειριστούμε

• Η ανακύκλωση είναι εξίσου ακριβή, καμιά φορά και ακριβότερη από την επεξεργασία Οι πολιτικές οικολογικού σχεδιασμού προϊόντων και μείωσης - πρόληψης της παραγωγής αποβλήτων βρίσκονται ακόμα στα σπάργανα.

• Η εκτεταμένη υποκατάσταση πρώτων υλών με ανακυκλώσιμα απαιτεί σημαντικές αλλαγές στις βιομηχανικές διαδικασίες που συνεπάγονται ριζικές αλλαγές στο κοινωνικό μοντέλο και δραστικούς μετασχηματισμούς των αγορών

Το συμπέρασμα είναι ότι παρά την αναμφισβήτητη προτεραιότητα της ανακύκλωσης - ανάκτησης -αξιοποίησης των στερεών αποβλήτων έναντι της επεξεργασίας και διάθεσης, προτεραιότητα που είναι όρος για την αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς και της κοινωνικής συνείδησης, μια άμεση ανακούφιση από τις τεράστιες περιβαλλοντικές πιέσεις των στερεών αποβλήτων δεν μπορεί παρά να βασιστεί σε ολοκληρωμένα μοντέλα διαχείρισης που θα περιλαμβάνουν προγράμματα ανακύκλωσης, μονάδες επεξεργασίας και χώρους διάθεσης.

Γι΄αυτό από την πρώτη στιγμή αναδείξαμε με όλους τους τρόπους και προς όλους τους υπευθύνους την ανάγκη για ολική διαχείριση των απορριμμάτων.

Στα πλαίσια αυτά από τις πρώτες ημέρες της θητείας μας ενημερώσαμε την πολιτεία για την απόφασή μας να επιλύσουμε άμεσα το πρόβλημα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, στην κατεύθυνση των δεσμεύσεων που αναλάβαμε από την προεκλογική ήδη περίοδο απέναντι στους Πελοποννησίους συμπολίτες μας. Καταστήσαμε απολύτως σαφές ότι δεν θα κρυφτούμε πίσω από θολές αρμοδιότητες και μεταβατικές περιόδους και απαιτήσαμε να ανατεθεί άμεσα (και όχι από την 1η Ιουλίου 2011) η ευθύνη σε εμάς. Παράλληλα, και προκειμένου να στηρίξουμε τους Δήμους στην αυριανή τους προσπάθεια προτείναμε τη δημιουργία διαβαθμιδικού ΦοΔΣΑ για την Περιφέρεια Πελοποννήσου, με συμμετοχή, δηλαδή, της αιρετής περιφέρειας. Η ύπαρξη ενός ισχυρού και αξιόπιστου φορέα ο οποίος θα δραστηριοποιείται σε Περιφερειακό επίπεδο, θεωρούμε ότι θα συμβάλλει σημαντικά στην επιτυχή ανάπτυξη του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης αποβλήτων.

Επίσης δηλώσαμε κατηγορηματικά ότι δεν συναινούμε να μετακυλήσει στους Δήμους ούτε ένα ευρώ από τα δυσβάσταχτα πρόστιμα, τα οποία αναμένεται σύντομα να επιβληθούν στην χώρα μας, και που οφείλονται στη διαχρονική απραξία, την εγνωσμένη ανεπάρκεια και τον πολιτικό επικοινωνισμό που για δεκαετίες μετέρχονταν οι διοικήσεις και οι κυβερνήσεις, με στόχο να είναι αρεστές, όχι όμως και χρήσιμες.

Πριν λίγες ημέρες και μετά από καθυστερήσεις και παλινωδίες, η πολιτεία αναγνωρίζοντας το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει και την υπεροχή του σχεδίου μας για ολική διαχείριση απορριμμάτων ζήτησε τη συνδρομή της αιρετής περιφέρειας.

Αμέσως επικαιροποιήσαμε το σχέδιο για το άμεσο κλείσιμο των ΧΑΔΑ και την αποφυγή προστίμων. Ήδη εκδόθηκαν οι πρώτες αποφάσεις για παύση λειτουργίας 28 από τους 58 εναπομείναντες ΧΑΔΑ, γεγονός που αποτυπώνει την σύμπνοια όλων μας, την απόφαση να στηρίξουμε ο ένας το άλλο και όλοι μαζί να προχωρήσουμε την Περιφέρεια Πελοποννήσου στη νέα εποχή.

Σήμερα ερχόμαστε να επιβεβαιώσουμε την απόφασή μας για δράση και όχι αδράνεια, για λύση και όχι συγκάλυψη. Ερχόμαστε να αναλάβουμε την ευθύνη για να περάσει η Περιφέρεια Πελοποννήσου στο αύριο.

Σήμερα με την απόφασή μας απαιτούμε από την Πολιτεία να μην χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος και να μεταφερθούν τώρα οι παρακάτω αρμοδιότητες στην Αιρετή Περιφέρεια:

• Η ωρίμανση και υλοποίηση των έργων προσωρινής αποθήκευσης μεταφόρτωσης, αξιοποίησης και διάθεσης των αστικών αποβλήτων που προβλέπονται από το νέο ΠΕΣΔΑ που εγκρίθηκε.

• Η παύση λειτουργίας και η ωρίμανση και υλοποίηση των έργων αποκατάστασης των ΧΑΔΑ.

Επίσης, διαπιστώνουμε ότι, για την υλοποίηση του σχεδιασμού στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, τόσο την προσωρινή όσο και την οριστική, απαιτείται ισχυρή κοινωνική συναίνεση και ένας ισχυρός ΦοΔΣΑ με αποδοχή από την τοπική κοινωνία και καλούμε την Πολιτεία να θεσμοθετήσει έναν διαβαθμιδικό ΦοΔΣΑ στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με επιτελική συμμετοχή σε αυτόν της Αιρετής Περιφέρειας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: