450 χιλιόμετρα δυτικά η γυναίκα του
και ο γιος του κοιμόντουσαν και αυτοί στους κοιτώνες ενός κάστρου που είχε
μετατραπεί σε στρατόπεδο ¨πολυτελείας¨
για την έγκλειστη διαβίωση –τη μέχρι
θανάτου φυλάκιση δηλαδή- των Εβραίων της Τσεχίας.
Κοιμόντουσαν σε ένα διαφορετικό κέντρο θανάτου, που:
δεν είχε θαλάμους αερίων,
δεν είχε σκληρά κομάντο,
δεν είχε συρματόπλεγμα, είχε καστρότοιχους,
δεν είχε αρκετό φαγητό, οι πατάτες ανταλλάσσονταν με διαμαντόπετρες,
είχε παιδικές χαρές και Τράπεζες. στα χαρτιά,
είχε σινεμά και μπακάλικο. στα χαρτιά,
είχε
αίθουσα συναυλιών,
είχε θέατρο και βιβλιοθήκη,
είχε εργαστήρια ζωγραφικής,
είχε και δικό του νόμισμα. το Terezin, που δεν είχε καμία αξία!
Μα όπως όλα τα στρατόπεδα:
είχε Συμβούλιο που συνεργαζόταν άψογα με τους SS,
είχε την ίδια αγωνία για τους ενήλικες,
είχε μεταγωγές ηλικιωμένων και αρρώστων αρχικά,
είχε μεταγωγές γυναικόπαιδων τελικά ….
-/-
Μα τίποτα από όλα αυτά δεν ήξερε ο Σάμι. το απόλυτο σκοτάδι για τις τύχες των δικών του ανθρώπων ταίριαζε απόλυτα με το σκοτάδι του λήθαργου που βίωνε εκεί στη ράμπα του Άουσβιτς – Μπιρκενάου, στη ράμπα του απόλυτου τρόμου, στη ράμπα του τελευταίου βλέμματος, στη ράμπα της τελευταίας φράσης: ¨Θα σε δω αργότερα. Να προσέχεις τα παιδιά¨ …, εκεί στη ράμπα - όνειδος της πολιτισμένης ανθρωπότητας …
Πολιτισμένης; Τι είναι τελικά ο πολιτισμός; Μήπως είναι οι φοβερές καμινάδες;
Η Brzezie (Ακτή στα ελληνικά) ήταν ένα ήσυχο μικρό χωριό στη Δυτική Πολωνία, που τη δεκαετία του 1930 το χώριζε ο ποταμός Όντερ από τη Raciborz (Ράσιμπορτζ) μια όμορφη συνοριακή γερμανική πόλη της Άνω Σιλεσίας, όπου ζούσε η εβραϊκή οικογένεια Horowitz (Χόροβιτς).
Ο παππούς Maciej (Ματθίας) ήταν ράφτης, ευυπόληπτο μέλος της Κοινότητας και με τη γιαγιά Hannah (Χάννα) μεγάλωσαν τα δυο παιδιά τους -τον Sammie (Σαμουήλ, Σάμι) και την Judith (Ιουδίθ)- με αγάπη και χωρίς θρησκευτικό φανατισμό.
Η Ιουδίθ παντρεύτηκε το 1930 στα 20 της χρόνια κι έφυγε στην Αμερική, ενώ ο Σάμι έμεινε στο ραφτάδικο και στα 1934 παντρεύτηκε κι αυτός την αγαπημένη του Tabea (Ταβιθά).
Το νέο ζευγάρι απόκτησε κι αυτό δυο παιδιά, πρώτη την Sannę (Σανέ - Αστραφτερή) το 1935 και μετά τον μικρό Jakub (Ιάκωβο) την άνοιξη του 1939.
Η Ταβιθά ήταν μισή Εβραία –μια κατάσταση που στη Γερμανία μετά το 1935 ονόμαζαν Mischling[1] 1ου βαθμού – επειδή μόνο δύο από τους παππούδες της ήταν Εβραίοι.
Η μητέρα της ήταν χριστιανή και ο πατέρας της Εβραίος. και καλός φίλος του Ματθία, έμπορος υφασμάτων στη Ράσιμπορτζ και με ένα μικρό μαγαζί ψιλικών στο χωριό που το κρατούσε η γυναίκα του η Αλίνα γέννημα θρέμμα της Ακτής.
Και τα δυο μικρά των Horowitz έμοιαζαν στη γιαγιά Αλίνα και η γιαγιά Χάννα ¨παραπονιόταν¨ στο γιο της κάνοντας του λίγη πλάκα, πως ¨δεν έκανε τίποτα¨, μη ξέροντας φυσικά ότι από βιολογική άποψη όντως ο Σάμι ¨έφταιγε¨ -μέσα βέβαια από τους δαιδαλώδεις δρόμους της κληρονομικότητας- για αυτό που θα αποδεικνυόταν δώρο για το ένα τουλάχιστον εγγονάκι της.
Στην ήσυχη ζωή της η οικογένεια έκανε μερικά ταξίδια. επισκεπτόταν αραιά και που την θεία Έλεν, αδερφή της γιαγιάς Alina, στην Πράγα και πιο συχνά τον θείο Πασκάλ, πρώτο ξάδερφο του παππού Ματθία, στo Sosnowiec (Σόσνιοβιετς) δίπλα στο Κατοβίτσε.
Το 1884 το Κατοβίτσε, που την εποχή εκείνη ανήκε στη Γερμανία, είχε επιλεχθεί ως ο τόπος για την πρώτη δημόσια συνάντηση των ανεξάρτητων μέχρι τότε ομάδων Hovevei Zion[2] και έκτοτε παρέμεινε ένα από τα πλέον σημαντικά κέντρα του σιωνιστικού εβραϊκού κινήματος στην Ευρώπη.
Σε μια από αυτές τις επισκέψεις της οικογένειας στο Κατοβίτσε ο Σάμι μυήθηκε στο σιωνιστικό κίνημα, ήρθε κοντά με τους ανθρώπους του λαού του, που πίστευαν στην ίδρυση Εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη.
Οι χριστιανοί γείτονες στην Ακτή τους αντιμετώπιζαν άλλοι με αγάπη και σεβασμό και άλλοι –οι λιγότεροι- από τυπικά έως με μια παράξενη αντιπάθεια, θα λέγαμε, αφού τους έβλεπαν -μέσα από τον υφέρποντα θρησκευτικό αντισημιτισμό της Πολωνίας- ως θύτες του Ιησού.
Ήταν το μικτό αίμα της Ταβιθά που ομαλοποιούσε την κατάσταση κι έκανε καλή τη διαβίωση για τους Horowitz εκεί στην μικρή Ακτή. Η οικογένεια ντύνονταν μοντέρνα και εξωτερικά δε διέφερε σε τίποτα από τις χριστιανικές οικογένειες και μιλούσαν κυρίως πολωνικά και ελάχιστα γίντις, κυρίως ο Ματθίας με τον Σάμι.
Η οικογένεια δεν ήταν πολύ θρησκευόμενη, γιόρταζε κυρίως το Πέσσαχ και το Πουρίμ και το Ρος Ασανά όχι αποκλειστικά με Εβραίους αφού είχε πάντα καλεσμένους αρκετούς χριστιανούς από το σόι της Ταβιθά αλλά και γείτονες, οι οποίοι τους καλούσαν στα σπίτια τους στις μεγάλες χριστιανικές γιορτές. Φυσικά υπήρχαν και αυτοί που τους απέκλειαν, όπως υπήρχαν και Εβραίοι αρκετά θρησκευόμενοι που τα ¨έψελναν¨ στους Χόροβιτς για αυτές τις συνήθειές τους.
Ο Ματθίας και ο Σάμι πήγαιναν στη Συναγωγή, το Σαμπάτ πιο πολύ για κοινωνικούς λόγους, αν και απείχαν από το ραφτάδικο, έτρωγαν το ¨ψωμί του Σαμπάτ¨ και άναβαν τελετουργικά τα κεριά το βράδυ της Παρασκευής.[3]
Στη Ράσιμπορτζ η κατάσταση ήταν διαφορετική. Εκεί υπήρχε αντισημιτισμός άλλου είδους, δε θα τον χαρακτήριζε κανείς ¨επιθετικό¨, εχθρικό πάντως σίγουρα θα τον έκρινε.
Εκεί το 60% των κατοίκων ήταν Γερμανοί, το υπόλοιπο 40% το αποτελούσαν Πολωνοί, Τσέχοι και Εβραίοι. Ένα ενδεικτικό στοιχείο για το αντισημιτικό ¨κλίμα¨ στην πόλη κα την περιοχή ήταν το γεγονός πως μετά από σχετικό δημοψήφισμα το 1921, ένα ποσοστό 90% των κατοίκων της ζήτησαν να παραμείνει η πόλη στη Γερμανία.
Το δημοψήφισμα είχε διεξαχθεί, όπως προέβλεπαν οι συνθήκες που ίσχυαν μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου.
Από εκείνη την περίοδο -το τέλος του Μεγάλου Πολέμου- είχε διαδοθεί ένα σύνθημα, μια άποψη, μια κατηγορία για τους Εβραίους της Γερμανίας η οποία σιγά – σιγά ¨πέρασε¨ και στους υπόλοιπους Εβραίους της Ευρώπης, έτσι έγινε μια γενική, αόριστη και φυσικά αναπόδειχτη κατηγορία που πολλοί υιοθέτησαν.
Ο μύθος του ¨πισώπλατου μαχαιρώματος¨, dolchstoßlegende γερμανιστί.
Δηλαδή, η χωρίς απόδειξη κατηγορία πως οι Γερμανοεβραίοι με κάποιον αόριστο και απροσδιόριστο τρόπο είχαν συμβάλλει στην ήττα της Γερμανίας στο Μεγάλο Πόλεμο.
Και επειδή οι άνθρωποι αυτοί -οι Γερμανοεβραίοι- αποτελούσαν μόνο το 0,9% του πληθυσμού της χώρας του, εκείνος ο κουνιστός άνθρωπος με το μισό μουστάκι, ο χλεμπονιάρης πρώην λοχίας, λίγα χρόνια αργότερα έβαλε στο κάδρο και τους Εβραίους όλου του κόσμου.
Τον Ιανουάριο του 1939 στόχευσε στον ¨παγκόσμιο εβραϊσμό¨ και δήλωσε δημοσίως και ευθαρσώς πως ¨θα πάρει εκδίκηση για την ήττα από τους Εβραίους όλης της Ευρώπης¨.
-:-
Πριν την άνοδο των ναζί στην εξουσία η τέχνη του Σάμι και η καταγωγή της Ταβιθά έφερναν πολλές δουλειές στο ραφτάδικο, έτσι ώστε οι Χόροβιτς να μπορούν να ζουν μια άνετη ζωή στο δικό τους σπίτι σε εκείνη την ομαλή στροφή του ‘Οντερ.
Τρία υπνοδωμάτια σχετικά άνετα, ένα σαλόνι με στέρεα έπιπλα, κουζίνα και τραπεζαρία μαζί και ένας χώρος για μπάνιο με ζεστό νερό, αυτό ήταν το ξύλινο σπιτικό τους σε ένα λαδί πράσινο χρώμα εξωτερικά.
Ο λαχανόκηπος τους έδινε τα απαραίτητα και το κοτέτσι με τα τροφαντά πουλερικά και τα περήφανα κοκόρια συμπλήρωνε την τροφική αυτάρκεια της οικογένειας.
Ζούσαν ειρηνικά μια δρασκελιά από τη Γερμανία την αιώνια αντίπαλο της χώρας τους, της Πολωνίας, κι άλλη μια δρασκελιά από την Τσεχία!
Μια γέφυρα χώριζε τους δύο κόσμους τους. Πολωνοί και Γερμανοί δεν ήταν ποτέ φιλικοί μεταξύ τους αλλά ούτε και μανιωδώς εχθρικοί.
Πολωνοί και Γερμανοί πάντα χωρίζονταν κι ενώνονταν με μια ¨γέφυρα¨ που απλά τους επέτρεπε να αλλάζουν τόπο σε ένα διαρκές πέρα δώθε των συνόρων και των ιδεών.
αι, ανήκαν σε άλλα έθνη, είχαν διαφορετική νοοτροπία κι ας ζούσαν μαζί εκατοντάδες χρόνια κι ας έπιναν το ίδιο νερό από το ποτάμι, ας πλένονταν στο ίδιο ποτάμι, ας ψάρευαν στα ίδια νερά, ας πήγαιναν ως νέοι ραντεβού στα ίδιο παραποτάμιο δασάκι με τις ιτιές.
Και όλοι τους –Πολωνοί, Γερμανοί κι Εβραίοι- ήξεραν ή τουλάχιστον καταλάβαιναν ο ένας τη γλώσσα του άλλου. δεν ήταν η γλώσσα που αποτελούσε για αυτούς πρόβλημα.
Κάτι απροσδιόριστό αλλά βαθιά ριζωμένο χώριζε τους δυο χριστιανικούς λαούς στην προναζιστική εποχή, και αυτοί με τη σειρά τους και αντάμα θεωρούσαν πως οι Εβραίοι ήταν πάντα κάτι ξεχωριστό, ¨κάτι άλλο¨ από αυτούς.
Οι Εβραίοι αποτελούσαν πάντα τα ¨μαύρα πρόβατα¨ της Ευρώπης, ήταν αυτοί που όλοι με περίσσεια ευκολία τους φόρτωναν τα πάντα.
Κάθε παραξενιά φυσική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική οφειλόταν και εκπορευόταν, έλεγαν, από αυτούς τους ανθρώπους.
Και αυτό το ¨κάτι άλλο¨ για τους Εβραίους μετά τον Μεγάλο Πόλεμο άρχισε να γίνεται τεράστιο και να κρύβει κάθε ανθρώπινη υπόσταση τους. Τους υποβάθμισε σε ¨παράσιτα¨.
Και ύστερα εμφανίσθηκαν εκείνοι οι αγροίκοι που άρχισαν να ¨λιώνουν¨, να πατούν τα ¨παράσιτα¨. μπράβοι, ομοφυλόφιλοι, εγκληματίες, αλήτες του Βερολίνου, άνθρωποι της νύχτας που δήλωναν μέλη των ναζί και φορούσαν μια απαίσια καφετιά στολή.
Στολή. αυτή εξέφραζε την ¨αγάπη¨, το πάθος θα έλεγε κανείς, των Γερμανών για την ομοιομορφία που έκρυβε την όποια προσωπικότητα του φέροντος τη στολή και ταυτόχρονα προβλημάτιζε και φόβιζε όσους είχαν επαφές μαζί τους.
Οι Γερμανοί ήθελαν να κρύψουν τις μεταξύ τους διαφορές, ήθελαν να δείχνουν πως όλοι ανήκουν στη Λαϊκή Κοινότητα και αυτό το γεγονός δεν τους άφηνε να έχουν φυσιολογικές σχέσεις και να καταλάβουν τους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς και αντίστροφα βέβαια.
Δεν μπορούσαν τα άλλα έθνη να καταλάβουν έναν λαό που περηφανευόταν για τον Σίλερ, τον Γκαίτε και την Ποίηση, τον Αϊνστάιν και τη Φυσική, τον Μπετόβεν και την Κλασική Μουσική, τον Κάντ και τη Φιλοσοφία, τον Φρόυντ και την Ψυχολογία και για όλα τα άλλα πολιτισμικά του στοιχεία, ενώ την ίδια στιγμή απέκρυπταν τη μεγάλη επίδραση και προσφορά των Γερμανοεβραίων σε όλους αυτούς τους τομείς του πολιτισμού.
Απέκρυπταν την προσφορά των ανθρώπων που γεννιούνταν, μεγάλωναν και πέθαιναν στη -και για- τη Γερμανία, τη χώρα που θεωρούσαν Πατρίδα τους.
Και αυτή η σχεδόν καθημερινή δημόσια εκδήλωση αυτής της ¨αγάπης¨ -για την ομοιομορφία- ¨βάδιζε¨ χέρι, χέρι με εκείνον τον άκαμπτο κανόνα του ¨πρέπει¨ τον κανόνα της υπακοής που έκανε τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα για όλους και πολύ δυσκολότερα για τους Εβραίους της Γερμανίας.
Στη διάρκεια της διετίας 1931, 1932 όλη αυτή η απαξίωση γινόταν καθημερινά ¨πρωτοσέλιδα¨ στις ναζιστικές φυλλάδες και μετά το Γενάρη του 1933 απόκτησε άλλη διάσταση, τραγική αν όχι δολοφονική.
[1] Ανάμικτος, μπερδεμένος, υβρίδιο: απλά υποτιμητικοί όροι των ναζί για τα άτομα που ήθελαν να αποκλείσουν από την Volksgemeinschaft.
[2] Οι Εραστές της Σιών –όπως θα το μεταφράζαμε στα ελληνικά- ήταν ένα κίνημα που ξεκινώντας από τη Ρωσία και τη Ρουμανία επεκτάθηκε γρήγορα σε όλη την Ευρώπη με κύρια θέματα την αναγκαιότητα, τον τρόπο ίδρυσης και τη φύση ενός αμιγώς εβραϊκού Κράτους στην Παλαιστίνη.
[3] Οι γιορτές αυτές αναφέρονταν κατά σειρά: στην ανάμνηση της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο, στην ανάμνηση της Σωτηρίας των Εβραίων από τους Πέρσες και η τελευταία ήταν ο εορτασμός της εβραϊκής Πρωτοχρονιάς, που τοποθετείται στο τέλος του καλοκαιριού.
Το Σαμπάτ αρχίζει την Παρασκευή μόλις πέσει το σκοτάδι και τελειώνει το βράδυ του Σαββάτου, όταν σύμφωνα μρ την παράδοση ¨μπορείς να διακρίνεις τρία αστέρια στον ουρανό¨!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου