Όψεις του θείου στα ελληνικά λαϊκά παραμύθια, Εισαγωγή, επιλογή κειμένων, σχόλια Εμμανουέλα Κατρινάκη,

 

Όψεις του θείου στα ελληνικά λαϊκά παραμύθια, Εισαγωγή, επιλογή κειμένων, σχόλια Εμμανουέλα Κατρινάκη, Επιστημονικός υπεύθυνος εκδοτικής σειράς, πρόλογος Ευάγγελος Καραμανές, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών αρ. 37, Από το Εθνικό Τυπογραφείο, Αθήνα 2024, σελ. 234, ISBN 978-960-404-419-1.

 Ο σκοπός της έκδοσης είναι η ανάδειξη –μέσω των κειμένων των παραμυθιών και της ανάλυσής τους– μιας όψης της λαϊκής θρησκευτικότητας συμπληρωματικής των άλλων ειδών της προφορικής παράδοσης, δηλ. των θρησκευτικών θρύλων (παραδόσεων), των θρησκευτικών τραγουδιών, των επωδών, αλλά επίσης των θρησκευτικών εθίμων, πρακτικών και τελετουργιών, για τα οποία υπάρχει αξιόλογη ελληνική βιβλιογραφία (νεότερη και παλαιότερη) στο πλαίσιο της μελέτης της λαϊκής λατρείας. Ειδικότερα, επιχειρείται αφενός να δοθεί μία ευρεία εικόνα των ελληνικών αφηγήσεων που περιέχουν σημαντικές θρησκευτικές αναφορές και να αναδειχθεί ο αξιακός κώδικας που εκφράζεται σε αυτές, αφετέρου να ενταχθεί το ελληνικό υλικό στο παγκόσμιο σώμα των παρόμοιων διηγήσεων, όπως τις γνωρίζουμε από τον διεθνή κατάλογο Aarne/Thompson/Uther (ATU).

Στην έκδοση συγκεντρώνεται για πρώτη φορά ένας σημαντικός αριθμός λαϊκών αφηγήσεων από την προφορική παράδοση της Ελλάδας με θέμα τη σχέση του ανθρώπου με το θείο. Οι αφηγήσεις που επιλέχθηκαν προέρχονται από επιτόπιες έρευνες και καταγραφές των συντακτών-ερευνητών του Λαογραφικού Αρχείου / Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών καθώς και συνεργατών του (συλλογέων λαογραφικού υλικού, εκπαιδευτικών, ερασιτεχνών λαογράφων κ.ά.), οι οποίες στην πλειονότητά τους είναι ανέκδοτες. Επικουρικά η ερευνήτρια του ΚΕΕΛ Εμμανουέλα Κατρινάκη ανέτρεξε και σε ορισμένες παλιότερες δημοσιευμένες πηγές. Το υλικό αυτό καλύπτει τη χρονική περίοδο από το 1882 ως το 1968.

Τα κείμενα του βιβλίου ταξινομήθηκαν με βάση τις αφηγηματικές κατηγορίες και (παραμυθιακούς) τύπους του διεθνούς συστήματος κατάταξης των παραμυθιών Aarne/Thompson/Uther (ATU). Τα περισσότερα ανήκουν στην κατηγορία των θρησκευτικών παραμυθιών (religious tales), επιλέχτηκαν ωστόσο και ορισμένα μαγικά, ρεαλιστικά και ευτράπελα παραμύθια. Τις αφηγήσεις ακολουθεί παραμυθιολογικός σχολιασμός, δηλ. ανάλυση των επεισοδίων και των συμφυρμών τους με άλλους παραμυθιακούς τύπους, της σχέση τους με γραπτές πηγές καθώς και επισκόπηση της σημαντικότερης σχετικής βιβλιογραφίας.