Η μεταβίβαση της κυριαρχίας των κοσμικών σκέψεων από τα Πνεύματα της Μορφής στα Πνεύματα της Προσωπικότητας. Η ανεξάρτητη ανάπτυξη σκέψεων και ηθικών ωθήσεων με τη βοήθεια των κανονικά εξελιγμένων Πνευμάτων της Προσωπικότητας στην εποχή μας. Το θεμελιώδες πρόβλημα της προσκόλλησης στον παλιό τρόπο σκέψης μέσω της επιρροής των οπισθοδρομικών Πνευμάτων της Μορφής. Η ανικανότητα των σημερινών ανθρώπων να γηράσκουν και η επακόλουθη δυσαρέσκεια της νεολαίας.
Αν απεικονίσουμε αυτό το γεγονός σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε: Από τη μία πλευρά, από την έρευνα μας στον υπεραισθητό κόσμο, συνειδητοποιούμε ότι οι εξέχοντες πνευματικοί ηγέτες της ανθρωπότητας είναι τα Όντα που πρέπει να ονομάσουμε Πνεύματα της Προσωπικότητας, Αρχές, αλλά εκείνες οι Αρχές που έχουν επενδυθεί με την εξουσία των κοσμικών σκέψεων από τις Εξουσίες, τα Πνεύματα της Μορφής. Αυτές οι Αρχές, στις οποίες ο άνθρωπος στην εξέλιξή του οφείλει τη δυνατότητα να διατυπώνει σκέψεις μέσω των εσωτερικών προσπαθειών της ψυχής του, παρεμποδίζονται στη δραστηριότητά τους από εκείνα τα Όντα που, ως Εξουσίες, ως Πνεύματα της Μορφής, έχουν παραμείνει σε ένα προηγούμενο στάδιο της εξέλιξης. Είναι Όντα που, ως Πνεύματα της Μορφής, δεν έχουν παραχωρήσει την κυριαρχία των κοσμικών σκέψεων. Και τώρα, σε αυτή την εποχή της συνειδησιακής ψυχής στην οποία ζούμε από τον 15ο αιώνα μ.Χ., ο άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με τη μεγάλη επιλογή σε κάποια από τις ενσαρκώσεις του να αποφασίσει οριστικά για την ελευθερία ή, που είναι το ίδιο πράγμα, να έχει τη δυνατότητα αυτής της ελευθερίας στρεφόμενος προς τις κανονικές Αρχές.
Πράγματι, στη δική μας εποχή βλέπουμε πώς αγωνίζονται οι άνθρωποι να απελευθερωθούν από εκείνα τα πνευματικά Όντα που, ως Εξουσίες, δεν ήθελαν να παραχωρήσουν την κυριαρχία των κοσμικών σκέψεων. Ο ρόλος που παίζουν αυτά τα Όντα στην παρούσα φάση της εξέλιξης της ανθρωπότητας θα μας γίνει σαφής όταν συνειδητοποιήσουμε τον ρόλο που δικαιολογημένα έπαιζαν σε παλαιότερες εποχές οι Εξουσίες, οι οποίες τότε βρίσκονταν σε φυσιολογική εξέλιξη.
Σε παλαιότερες εποχές οι άνθρωποι δεν ανέπτυσσαν τις σκέψεις τους όπως πρέπει να κάνουν σήμερα. Δεν ανέπτυσσαν τις σκέψεις τους με εσωτερική δραστηριότητα, με εσωτερική προσπάθεια. Ανέπτυσσαν τις σκέψεις τους αφιερώνοντας τον εαυτό τους στη μελέτη της εξωτερικής φύσης και, όπως εμείς σήμερα αντιλαμβανόμαστε τα χρώματα και τους ήχους, έτσι και εκείνοι αντιλαμβάνονταν ταυτόχρονα τις σκέψεις. Αλλά σε ακόμη παλαιότερες εποχές, όταν οι άνθρωποι αφιερώνονταν στην ενστικτώδη, ασυνείδητη ενορατικότητα, μαζί με τις ενορατικές εικόνες ελάμβαναν σκέψεις ως δώρο από τους θεϊκούς-πνευματικούς κόσμους. Οι άνθρωποι δεν επεξεργάζονταν τις σκέψεις τους, τις ελάμβαναν. Αυτό ήταν αναπόφευκτο στις παλαιότερες εποχές.
Όπως το παιδί πρέπει πρώτα να αναπτύξει τη φυσική του φύση, πρέπει πρώτα να θέσει τα θεμέλια για ό,τι μπορεί να μάθει μόνο αργότερα στη ζωή του, έτσι και η ανθρωπότητα στο σύνολό της μπορούσε να επιτύχει την εσωτερική, ενεργή ανάπτυξη ενός κόσμου σκέψεων μόνο όταν αυτός ο κόσμος σκέψεων είχε πρώτα διεισδύσει από έξω σε ολόκληρη τη φύση του ανθρώπου.
Τέτοιες ηθικές ωθήσεις, που πηγάζουν από το έδαφος της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, δεν υπήρχαν και δεν μπορούσαν να υπάρχουν στις πρώιμες εποχές της εξέλιξης της ανθρωπότητας. Τότε οι ηθικές ωθήσεις έπρεπε να μεταδίδονται μαζί με τις σκέψεις, οι οποίες ήταν, για να το πούμε έτσι, θεόσταλτες, σαν εντολές που ήταν άνευ όρων δεσμευτικές και έκαναν τον άνθρωπο μη ελεύθερο. Θα βρείτε αυτή την πτυχή του θέματος στο βιβλίο μου «Η Φιλοσοφία της Ελευθερίας»: η μετάβαση της ανθρωπότητας από τη σκλαβιά των εντολών που αποκλείουν την ελευθερία, στη δράση που πηγάζει από την ηθική διαίσθηση που περιλαμβάνει την ελευθερία.
Τώρα, τα Πνεύματα της Μορφής είναι Όντα που πάντα δρουν από έξω όταν επιφέρουν κάτι στον άνθρωπο. Όλα τα ερεθίσματα από έξω που προκαλούν τον άνθρωπο να εργαστεί πάνω στην ίδια του την ύπαρξη εκφράζουν τις πράξεις των Πνευμάτων της Μορφής. Και ήταν σίγουρα έτσι ότι, όσο τα Πνεύματα της Μορφής ενστάλαζαν τις κοσμικές σκέψεις στον άνθρωπο, οι σκέψεις είτε του έρχονταν από πέτρες, φυτά ή ζώα ως αντιλήψεις είτε αναδύονταν από τα ένστικτα και τις ωθήσεις μέσα του. Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι επέπλεαν, όπως λέμε, στα κύματα της ζωής, και τα κύματα της ζωής αναδύονταν –αλλά και ηρεμούσαν στον βαθμό που έφερναν σκέψεις– από τα Πνεύματα της Μορφής. Επομένως, από έξω ερχόταν στον άνθρωπο αυτό που τότε κατελάμβανε την πιο βαθιά ψυχή του. Ως εκ τούτου, σε εκείνους τους αρχαίους καιρούς, το συναίσθημα του ανθρώπου για τους Θεούς του ήταν τέτοιο που στρεφόταν πρωτίστως προς αυτούς όταν αναζητούσε τις αιτίες των παγκόσμιων γεγονότων και της ίδιας του της ζωής. Όταν ένας άνθρωπος μιλούσε για τους Θεούς, μιλούσε σαν να προσπαθούσε να βρει σε αυτούς τις αιτίες της δικής του ύπαρξης στη Γη και των εκδηλώσεων της φύσης στη Γη. Πάντα αναφερόταν στους Θεούς ως τις πρωταρχικές αιτίες των πραγμάτων. Από πού προήλθε ο κόσμος; Από πού προήλθα εγώ ο ίδιος; Αυτά ήταν τα μεγάλα θρησκευτικά ερωτήματα μιας αρχαιότερης ανθρωπότητας.
Αν μελετήσετε τους αρχαίους μύθους –ακόμη και τη βιβλική ιστορία της Δημιουργίας– θα βρείτε πάντα αναφορές στους μύθους της Γένεσης, επειδή οι άνθρωποι αναζητούσαν κυρίως την προέλευση του κόσμου, αλλά στην πραγματικότητα σταματούσαν σε αυτό το σημείο της αναζήτησής τους.
Η όλη διάθεση και στάση της ανθρώπινης ψυχής οφειλόταν στο γεγονός ότι στον κόσμο των σκέψεών του ο άνθρωπος εξαρτιόταν από τα Πνεύματα της Μορφής. Μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ., και στις συνέπειές του μέχρι τον 15ο αιώνα, τα Πνεύματα της Μορφής ήταν, για να το πω έτσι, πλήρως εξουσιοδοτημένα στην παγκόσμια τάξη –αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή την έκφραση– να κυβερνούν και να κατευθύνουν τις κοσμικές σκέψεις και να προωθούν τη σκέψη, την ανάπτυξη των σκέψεων, στον άνθρωπο από έξω.
Από εκείνη την περίοδο τα πράγματα έχουν αλλάξει. Από τότε οι Εξουσίες, τα Πνεύματα της Μορφής, έχουν παραχωρήσει την κυριαρχία των κοσμικών σκέψεων στις Αρχές. Αλλά πώς ασκούν οι Αρχές αυτή την κυριαρχία; Δεν είναι πλέον σαν να κυβερνούν οι ίδιες τις σκέψεις, σαν να τις εμφυσούν στον άνθρωπο από έξω· καθιστούν δυνατό στον άνθρωπο να εξελίξει ο ίδιος αυτές τις σκέψεις. Πώς είναι αυτό δυνατό; Είναι δυνατό για τον λόγο ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε περάσει από πολλές ζωές στη Γη. Σε εκείνους τους παλιούς καιρούς, όταν ήταν σωστό για τις Εξουσίες να φέρνουν τις σκέψεις από έξω, οι άνθρωποι δεν είχαν ζήσει τόσες πολλές ζωές στη Γη όσο σήμερα. Ακόμα και όταν ξυπνούσαν την ώθηση για αυτό μέσα τους, δεν μπορούσαν να παράγουν δική τους δραστηριότητα για να γεννήσουν τη δύναμη των σκέψεων μέσα τους. Ζούμε σήμερα σε μια τέτοια γήινη ενσάρκωση. Και αν έχουμε μόνο την απαραίτητη βούληση για αυτό –διότι εξαρτάται από τη βούληση– μπορούμε να βρούμε μέσα μας τη δύναμη να δημιουργήσουμε τον δικό μας κόσμο σκέψεων, έναν ατομικό κόσμο σκέψεων, όπως το έχω περιγράψει και στο βιβλίο «Η Φιλοσοφία της Ελευθερίας». Αυτή είναι η πρόοδος που συνίσταται στη μετάβαση από την κυριαρχία των σκέψεων από τα Πνεύματα της Μορφής σε εκείνη από τα Πνεύματα της Προσωπικότητας.
Τα Πνεύματα της Μορφής άντλησαν αυτές τις σκέψεις από το κοσμικό απόθεμα σκέψεων, προκειμένου να τις εμφυσήσουν στους ανθρώπους από έξω. Ο άνθρωπος δέχτηκε τις κοσμικές σκέψεις μέσα του και, θέλοντας και μη, ένιωθε σαν ένα πλάσμα που προωθούνταν από τα κύματα που δημιουργούσαν στο σύμπαν τα Πνεύματα της Μορφής. Ο κόσμος των σκέψεων βρισκόταν μέσα στο σύμπαν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μεταφέρει την αρμονία του στον ίδιο τον άνθρωπο. Αλλά ο άνθρωπος ήταν ένα μη ελεύθερο ον μέσα στο σύμπαν! Σήμερα έχει αποκτήσει την ελευθερία να επεξεργάζεται τις δικές του σκέψεις, αλλά αυτές οι σκέψεις θα παρέμεναν όλες σκέψεις-ερημίτες στο σύμπαν, αν δεν λαμβάνονταν και επιστρέφονταν στην κοσμική αρμονία. Και στην εποχή μας αυτό ακριβώς συμβαίνει μέσω των Αρχών.
Εδώ τίθενται τα θεμέλια για τη λύση αυτού του εξαιρετικά σημαντικού ιστορικού χάσματος που έχει δημιουργηθεί στη σύγχρονη εποχή και έχει βυθίσει τις ανθρώπινες ψυχές σε μια άπειρη σύγχυση. Δεν αντιλαμβανόμαστε αυτή τη διάσπαση; Από άλλες οπτικές γωνίες, σας έχω πει συχνά ότι ο άνθρωπος μαθαίνει από τη μία πλευρά ότι ολόκληρος ο κόσμος διαπερνάται από μια φυσική τάξη, ότι αυτή η φυσική τάξη επηρεάζει και την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου, ότι κάποτε υπήρχε ένα αρχέγονο νεφέλωμα από το οποίο σχηματίστηκαν ο Ήλιος και οι πλανήτες, και στη συνέχεια ο ίδιος ο άνθρωπος. Δεν βλέπουμε άραγε από τη μία πλευρά το σύστημα των κοσμικών νόμων της φύσης στο οποίο ο άνθρωπος αισθάνεται ότι είναι υποταγμένος; Και από την άλλη πλευρά, δεν βλέπουμε πώς ο άνθρωπος, προκειμένου να διατηρήσει την αληθινή ανθρώπινη αξιοπρέπειά του, ωθείται, ως ον που προέρχεται από τη φύση, να ζωντανέψει μέσα του τη σκέψη μιας ηθικής παγκόσμιας τάξης, έτσι ώστε οι ηθικές του ωθήσεις να μην διασκορπίζονται στο σύμπαν, αλλά να έχουν πραγματικότητα;
Οι άνθρωποι δεν το αναγνωρίζουν αυτό σήμερα, επειδή δεν είναι αρκετά ειλικρινείς για να το κάνουν. Αλλά όλα όσα παίρνουν από τον σύγχρονο πολιτισμό θα τους οδηγήσουν αναπόφευκτα να υποφέρουν εξαιτίας αυτής της εξαιρετικά σημαντικής διάσπασης στην κοσμοθεωρία τους, να υποφέρουν –αν και δεν το συνειδητοποιούν– από το γεγονός ότι υπόκεινται σε έναν φυσικό κόσμο και επίσης από το γεγονός ότι είναι υποχρεωμένοι να υποθέσουν την ύπαρξη ενός ηθικού κόσμου, χωρίς όμως να έχουν τη δύναμη, λόγω της σύγχρονης κοσμοθεωρίας, να αποδώσουν οποιαδήποτε πραγματικότητα στις ηθικές ιδέες.
Δεν ήταν έτσι για την αρχαιότερη ανθρωπότητα. Η αρχαιότερη ανθρωπότητα ένιωθε ότι οι ηθικές της ιδέες προέρχονταν από τους Θεούς. Αυτό ήταν την εποχή που οι Εξουσίες, τα Πνεύματα της Μορφής, ενστάλαζαν τις σκέψεις στον άνθρωπο –συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, των ηθικών ιδεών. Εκείνη την εποχή ο άνθρωπος γνώριζε ότι ακόμα και αν η Γη όντως καταστρεφόταν, τα θεϊκά-πνευματικά Όντα που αντλούσαν τις παγκόσμιες σκέψεις από το σύμπαν θα υπήρχαν και στο μέλλον. Ο άνθρωπος ήξερε ότι δεν ήταν αυτός που δημιουργούσε τις σκέψεις, ότι αυτές υπήρχαν με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν οι διαδικασίες της φύσης· επομένως, πρέπει να υπήρχαν πάντα, όπως οι εξωτερικές διαδικασίες της φύσης.
Πρέπει να είμαστε απολύτως σαφείς ότι πολλοί άνθρωποι –σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό– απλά δεν μπορούν να συμβιβαστούν με τη ζωή. Μερικοί το παραδέχονται στον εαυτό τους· αυτοί είναι πιθανώς οι καλύτεροι. Άλλοι δεν το παραδέχονται, και το παγκόσμιο χάος στο οποίο έχουμε περιπέσει οφείλεται στις πράξεις τους.
Όλο το χάος, η αναταραχή που υπάρχει σήμερα, είναι η άμεση συνέπεια αυτής της εσωτερικής διάσπασης, αυτής της άγνοιας του βαθμού στον οποίο ο ηθικός κόσμος έχει πραγματικότητα. Οι άνθρωποι προτιμούν να αμβλύνουν την κατανόησή τους για τα μεγάλα παγκόσμια προβλήματα, καθώς δεν είναι διατεθειμένοι να παραδεχτούν πού βρίσκεται πραγματικά η διάσπαση. Προτιμούν να την αγνοούν.
Τώρα, η διάσπαση δεν μπορεί να θεραπευτεί από αυτό που σήμερα ονομάζουμε πολιτισμό. Μπορεί να θεραπευτεί μόνο με βάση μια πνευματική κοσμοθεωρία που αναζητείται μέσω της Ανθρωποσοφίας. Ο άνθρωπος συνειδητοποιεί την ύπαρξη των Αρχών, οι οποίες έχουν τώρα αναλάβει το καθήκον στον κόσμο να συνδέουν τις σκέψεις του ανθρώπου –που τώρα αναδύονται μεμονωμένα στην ψυχή– με τις παγκόσμιες διαδικασίες σε κατάλληλη διάταξη.
Με έναν μεγαλοπρεπή και εντυπωσιακό τρόπο, ο άνθρωπος βρίσκει και πάλι τα θεμέλια για την ηθική τάξη του κόσμου. Πώς τα βρίσκει; Δεν θα μπορούσε να γίνει ελεύθερος αν ήταν ανίκανος να αισθανθεί: «Αναπτύσσεις τις σκέψεις σου από την ίδια σου την ατομικότητα, εσύ ο ίδιος είσαι ο δημιουργός των σκέψεών σου».
Αλλά αυτό σημαίνει αμέσως ότι έχουμε αποσπάσει τις σκέψεις μας από τον κόσμο. Στην αρχαιότητα ήταν έτσι (Σχήμα 5.1):
Αν σχεδιάσω εδώ τον ωκεανό των συμπαντικών σκέψεων (κίτρινο) και τους ανθρώπους (κόκκινο), τότε πρέπει να υποδείξω τι πέρασε σε κάθε άνθρωπο ως μερίδιό του από τον κόσμο των συμπαντικών σκέψεων. Οι άνθρωποι ήταν συνδεδεμένοι με τον κόσμο των συμπαντικών σκέψεων· αυτές κατέβαιναν μέσα τους. Αυτό ήταν δυνατό χάρη στη δράση των Πνευμάτων της Μορφής.
Στην πορεία της εξέλιξης αυτό έχει αλλάξει. Έχουμε εδώ τον ωκεανό των συμπαντικών σκέψεων (Σχήμα 5.2, κίτρινο), αλλά η κυριαρχία τους έχει περάσει στις Αρχές. Αν σχεδιάσω τους μεμονωμένους ανθρώπους (κάτω, κόκκινο), οι σκέψεις τους είναι αποκομμένες· δεν συνδέονται πλέον με τις συμπαντικές σκέψεις. Αυτό είναι αναπόφευκτο, γιατί ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι ελεύθερο ον αν δεν απέκοπτε τον κόσμο των σκέψεών του από το σύμπαν. Πρέπει να αποκόψει τις σκέψεις του για να γίνει ελεύθερο ον, αλλά μετά αυτές πρέπει να συνδεθούν ξανά με το σύμπαν. Αυτό που είναι απαραίτητο, λοιπόν, είναι η κυριαρχία αυτών των σκέψεων –η οποία δεν αφορά άμεσα την ανθρώπινη ζωή (πράσινο), αλλά το σύμπαν– να ασκείται από τις Αρχές, τα Πνεύματα της Προσωπικότητας.
Αλλά τώρα, αν στραφούμε στην ηθική πτυχή αυτών των σκέψεων, θα πούμε στον εαυτό μας: Όταν εισέλθουμε στον πνευματικό κόσμο –είτε μέσω της πύλης του θανάτου είτε στο μέλλον της Γης ή όποτε κι αν είναι αυτό– όταν εισέλθουμε στον πνευματικό κόσμο, θα συναντήσουμε τα Πνεύματα της Προσωπικότητας, τις Αρχές. Τότε θα είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τι κατάφεραν να κάνουν με τις σκέψεις μας, οι οποίες, αρχικά, για χάρη της ελευθερίας μας, ήταν απομονωμένες μέσα μας. Τότε θα αναγνωρίσουμε την αξία και την αξιοπρέπειά μας ως άνθρωποι από αυτό που τα Πνεύματα της Προσωπικότητας κατάφεραν να κάνουν με τις σκέψεις μας. Και η συμπαντική σκέψη μετατρέπεται άμεσα σε ηθική διάθεση, ηθική ώθηση.
Η ηθική ώθηση μπορεί να προκύψει οπουδήποτε σήμερα από την Ανθρωποσοφία, αν γίνει σωστά κατανοητή· μόνο που πρέπει να γίνει κατανοητή από ολόκληρο το είναι του ανθρώπου.
Αν κατανοήσουμε αυτή τη σκέψη, τη σκέψη της ευθύνης απέναντι στις κανονικά εξελισσόμενες Αρχές, αν κατανοήσουμε πραγματικά την πνευματική μας λειτουργία στον κόσμο, τότε θα βρούμε και τη θέση που μας ανήκει δικαιωματικά στην εποχή μας· θα γίνουμε γνήσιοι άνθρωποι της εποχής μας. Και τότε θα δούμε με τον σωστό τρόπο αυτό που πράγματι μας περιβάλλει για πάντα: όχι μόνο έναν κόσμο των αισθήσεων, αλλά και έναν πνευματικό κόσμο. Θα θεωρήσουμε τις Αρχές ως τα πνευματικά Όντα προς στα οποία ο άνθρωπος πρέπει να είναι υπεύθυνος εάν, ως μέλος της ανθρωπότητας, θέλει να εξελιχθεί σωστά κατά τη διάρκεια της γήινης περιόδου. Θα συνειδητοποιήσουμε ότι στη σημερινή εποχή αυτό που κάποτε ήταν η απαραίτητη παγκόσμια τάξη εξακολουθεί να αντιτίθεται σε όλα όσα έχουν απομείνει από εκείνα τα Πνεύματα της Μορφής που συνεχίζουν να επιδιώκουν να κυβερνούν τις συμπαντικές σκέψεις με τον παλιό τρόπο. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό μέλημα του πολιτισμού στην εποχή μας! Τα βαθύτερα καθήκοντα του ανθρώπου σήμερα συνίστανται σε αυτό: Μέσω μιας σωστής στάσης απέναντι στις Αρχές, τα Πνεύματα της Προσωπικότητας, να γίνει πραγματικά ελεύθερος, ώστε να μπορεί επίσης να υιοθετήσει τη σωστή στάση απέναντι στα Πνεύματα της Μορφής, τα οποία σήμερα δεν έχουν το δικαίωμα να προσπαθούν να ασκήσουν κυριαρχία πάνω στις συμπαντικές σκέψεις όπως παλαιότερα που ήταν οι νόμιμοι κυβερνήτες. Από τη μία πλευρά θα βρούμε αυτό που κάνει τη ζωή στον κόσμο δύσκολη, αλλά θα βρούμε επίσης παντού τρόπους για να ξεπεράσουμε αυτές τις δυσκολίες. Μόνο που πρέπει να αναζητήσουμε αυτούς τους τρόπους ως ελεύθερα άτομα. Διότι αν δεν έχουμε τη βούληση να επιτύχουμε μια ελεύθερη ανάπτυξη των σκέψεων, τι θα μπορούσαν να κάνουν οι Αρχές για εμάς;
Αυτό που έχει σημασία στην εποχή μας είναι ο άνθρωπος να θέλει πραγματικά να είναι ελεύθερο ον. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν το θέλει ακόμα· πρέπει πρώτα να συνηθίσει στην ιδέα. Είναι ακόμα δύσκολο σήμερα για έναν άνθρωπο να θέλει να είναι ελεύθερο ον. Αυτό που θα τον ευχαριστούσε περισσότερο θα ήταν να επιθυμεί ό,τι του αρέσει και να είναι εκεί τα κατάλληλα Πνεύματα για να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες του με έναν αόρατο, υπεραισθητό τρόπο. Τότε ίσως θα ένιωθε ελεύθερος, θα ένιωθε την αξιοπρέπειά του ως άνθρωπος! Αρκεί μόνο να περιμένουμε μια με δυο ενσαρκώσεις –όχι πολύ καιρό, μέχρι το έτος 2800 με 3000 περίπου– και τότε σε μια επόμενη ενσάρκωσή μας, όταν θα κοιτάζουμε πίσω στην προηγούμενη, δεν θα μπορούμε ποτέ να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας ότι συγχέαμε την ανθρώπινη ελευθερία με την προώθηση της ανθρώπινης άνεσης από επιεικείς Θεούς!
Σήμερα ο άνθρωπος κάνει ακριβώς αυτό· συγχέει την ελευθερία και την επιείκεια των καλοσυνάτων Θεών με την αγάπη του για την ευκολία, την επιθυμία του για άνεση. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θέλουν να υπάρχουν καλοσυνάτοι Θεοί που να πραγματοποιούν τις επιθυμίες τους χωρίς να χρειάζεται να βοηθήσουν και οι ίδιοι. Αλλά, όπως είπα, αρκεί να περιμένουμε μέχρι το έτος 2800 με 3000 και σε μια μετέπειτα ενσάρκωση θα περιφρονούμε απόλυτα μια τέτοια στάση. Σήμερα, αν αναπτύξουμε μια πραγματικά ηθική διάθεση, αυτή πρέπει να συνοδεύεται από μια ορισμένη ηθική δύναμη, από μια γνήσια επιθυμία για ελευθερία, πρώτα απ’ όλα εσωτερική ελευθερία. Η εξωτερική ελευθερία θα ακολουθήσει σύντομα με τη σωστή μορφή, αν υπάρχει η βούληση για εσωτερική ελευθερία. Αλλά για τον σκοπό αυτό είναι απαραίτητο να αντιληφθούμε ακριβώς πού δραστηριοποιούνται τα μη εξουσιοδοτημένα Πνεύματα της Μορφής.
Λοιπόν, είναι ενεργά παντού. Θα μπορούσα να φανταστώ –η ανθρώπινη διάνοια έχει μια τόσο ισχυρή εωσφορική τάση– ότι μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που λένε: «Ναι, θα ήταν σίγουρα πολύ πιο λογικό για τη θεία τάξη του κόσμου αν αυτά τα οπισθοδρομικά Πνεύματα της Μορφής δεν προκαλούσαν καταστροφή, αν δεν υπήρχαν καθόλου!» Συμβουλεύω τα άτομα που σκέφτονται έτσι να σκεφτούν επίσης, ως λογικοί άνθρωποι, αν θα μπορούσαν να τρέφονται χωρίς να γεμίζουν ταυτόχρονα τα έντερά τους με δυσάρεστες ουσίες. Το ένα δεν είναι δυνατόν χωρίς το άλλο. Ομοίως, δεν είναι δυνατόν στον κόσμο να υπάρχουν τα πράγματα από τα οποία εξαρτάται η μεγαλοσύνη και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου χωρίς τα αντίστοιχα παρακολουθήματά τους.
Πού, λοιπόν, βλέπουμε τα οπισθοδρομικά Πνεύματα της Μορφής σε δράση; Σήμερα ειδικότερα τα βλέπουμε να δραστηριοποιούνται στους εθνικούς σοβινισμούς που έχουν εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο, όπου οι σκέψεις των ανθρώπων δεν προέρχονται άμεσα από τον εσώτερο πυρήνα της ανθρώπινης φύσης, αλλά από το αίμα, από αυτό που ξεπηδά από τα ένστικτα.
Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν δύο στάσεις απέναντι στην εθνικότητα. Η μία είναι η εξής: Ένας άνθρωπος περιφρονεί τις κανονικές Αρχές και απλώς παραδίδεται σε αυτό που επιτυγχάνουν τα οπισθοδρομικά Πνεύματα της Μορφής μέσω των εθνικοτήτων. Στη συνέχεια, αναπτύσσεται απλά ως μέλος της συγκεκριμένης εθνικότητας, καυχιέται με σοβινιστικό ύφος για αυτό που έχει γίνει επειδή γεννήθηκε με εθνικό αίμα στις φλέβες του. Η ομιλία του είναι προϊόν της εθνικότητάς του, οι σκέψεις του διαμορφώνονται στη γλώσσα αυτής της εθνικότητας, η ίδια η μορφή των σκέψεών του προέρχεται επίσης από τη συγκεκριμένη μορφή αυτής της γλώσσας. Αναπτύσσεται μέσα από αυτό που τα Πνεύματα της Μορφής έχουν δημιουργήσει από τις εθνικότητες.
Τι ήταν στην πραγματικότητα αυτά τα Δεκατέσσερα Σημεία; Ήταν κάτι που ρίχτηκε στον κόσμο ως κίνητρο για να ικανοποιήσει αυτό που τα οπισθοδρομικά Πνεύματα της Μορφής ήθελαν να ενσταλάξουν στις διάφορες εθνότητες. Τα Δεκατέσσερα Σημεία εμπνεύστηκαν άμεσα από αυτή την πηγή.
Μπορεί κανείς να μιλήσει για όλα αυτά τα πράγματα σε πολύ διαφορετικά επίπεδα. Ακριβώς αυτό που λέω σήμερα σε ένα επίπεδο, χαρακτηρίζοντας τις Αρχές και τις Εξουσίες, το είπα πριν από χρόνια για να υπογραμμίσω τη σημασία των Δεκατεσσάρων Σημείων του Γούντροου Ουίλσον, επειδή έχουν νανουρίσει τον κόσμο σε μια κούνια ψευδαισθήσεων, έχουν προκαλέσει ανείπωτη καταστροφή και χάος.
Επιπλέον, βλέπουμε σήμερα πώς η επιρροή που προέρχεται από αυτά τα οπισθοδρομικά Πνεύματα της Μορφής γίνεται αισθητή στη μονόπλευρη, υλιστική κοσμοθεωρία της φυσικής επιστήμης, όπου υπάρχει απόλυτος τρόμος –ή, καλύτερα, μια ανίερη φοβία– να ασχοληθεί κανείς με την πραγματική δραστηριότητα της σκέψης. Φανταστείτε τι τρομερή σκηνή θα προκαλούσε ένας ορθόδοξος καθηγητής αν ένας φοιτητής στο εργαστήριο κοίταζε στο μικροσκόπιο με σκοπό να παραγάγει κάποια σκέψη. Αυτό δεν θα γινόταν ποτέ! Πρέπει να καταγράφει κανείς προσεκτικά μόνο ό,τι παρουσιάζει η εξωτερική αισθητηριακή παρατήρηση. Οι άνθρωποι δεν έχουν καθόλου συνείδηση ότι αυτό παρουσιάζει μόνο το μισό της πραγματικότητας· το άλλο μισό παράγεται μέσω της δημιουργικής νοητικής δραστηριότητας του ίδιου του ανθρώπου. Αλλά η παρούσα αποστολή των κανονικά ανεπτυγμένων Αρχών πρέπει να γίνει γνωστή και κατανοητή. Στην επιστήμη που έχει διαφθαρεί από τα οπισθοδρομικά Πνεύματα της Μορφής, είναι απαραίτητο να γίνει αισθητή η αληθινή αποστολή των Πνευμάτων της Προσωπικότητας. Και σήμερα υπάρχει ο μεγαλύτερος δυνατός φόβος για αυτή την προοπτική.
Έχετε πιθανώς ακούσει το γνωστό ανέκδοτο για το πώς οι διάφορες χώρες αποκτούν επιστημονικές γνώσεις ανάλογα με τον θεμελιώδη χαρακτήρα τους. Τι συμβαίνει όταν σήμερα πρόκειται για την εκμάθηση της ορθόδοξης ζωολογίας σχετικά με την καμήλα; Πώς εργάζονται οι διάφορες χώρες; Ο Άγγλος ταξιδεύει στην έρημο και παρατηρεί την καμήλα. Μπορεί να του πάρει δύο χρόνια για να παρατηρήσει την καμήλα σε κάθε περίσταση, αλλά με αυτόν τον τρόπο γνωρίζει καλά τη φύση της, την περιγράφει, παραλείποντας όλες τις σκέψεις –όπως είναι αναμενόμενο– περιγράφει τα πάντα χωρίς να διατυπώνει τις δικές του σκέψεις. Ο Γάλλος πηγαίνει σε έναν ζωολογικό κήπο όπου εκτίθεται μια καμήλα, την κοιτάζει και περιγράφει το ζώο όπως το βλέπει στον ζωολογικό κήπο. Δεν γνωρίζει, όπως ο Άγγλος, την καμήλα στις φυσικές συνθήκες της ζωής της, αλλά την περιγράφει όπως είναι στον ζωολογικό κήπο. Ο Γερμανός δεν πηγαίνει ούτε στην έρημο ούτε στον ζωολογικό κήπο, αλλά κάθεται στο γραφείο του, συγκεντρώνει όλες τις σκέψεις που μπορεί να αντλήσει από όσα έχει μάθει, κατασκευάζει την καμήλα a priori και, με βάση αυτή την a priori κατασκευή, την περιγράφει. Έτσι λέγεται συνήθως το ανέκδοτο. Είναι σχεδόν σωστό, γιατί παντού έχει κανείς την αίσθηση ότι είτε περιγράφεται μια καμήλα είτε ο ίδιος ο άνθρωπος είτε οτιδήποτε άλλο, η περιγραφή προκύπτει με αυτούς τους τρόπους. Ένα πράγμα ωστόσο παραλείπεται. Μόνο αυτό θα έδινε τη σωστή απάντηση: Μπορεί να υπάρχει ένας τέταρτος συμμετέχων σε αυτή την τριπλή ανέκδοτη ιστορία. Δεν έχει σημασία αν αυτός ο υποθετικός τέταρτος πηγαίνει στην έρημο ή αν, μη έχοντας την ευκαιρία να πάει στην έρημο ή σε ζωολογικό κήπο, μελετά βιβλία. Μπορεί ακόμη και να πάει σε έναν ζωγράφο ζώων και να δει εικόνες στις οποίες τα ζώα απεικονίζονται με ιδιοφυή τέχνη. Αλλά ανεξάρτητα από το αν βλέπει την καμήλα στην έρημο ή σε ζωολογικό κήπο ή αν παίρνει τις a priori περιγραφές από βιβλία, είναι σε θέση από αυτά που μαθαίνει να θέσει αυτό το ερώτημα στην ίδια τη θεϊκή-πνευματική τάξη του κόσμου: Ποια είναι η πραγματική φύση μιας καμήλας; Το άτομο που έχει καταβάλει αυτή την εσωτερική προσπάθεια βλέπει την καμήλα στον ζωολογικό κήπο και επίσης πώς συμπεριφέρεται στην έρημο. Αντιλαμβάνεται επίσης τι μπορεί να αντλήσει από την ανάγνωση διαφόρων βιβλίων, ίσως ακόμη και βιβλίων που περιέχουν φρικτές καρικατούρες, φιλισταϊκές πεζές περιγραφές. Ωστόσο, αν μπορεί να διακρίνει την πραγματική φύση μιας καμήλας, μπορεί να αντλήσει τα σημαντικά σημεία ακόμα και από πεζές πραγματείες και κάθε είδους a priori κατασκευές.
Αυτό που χρειάζεται η ανθρωπότητα σήμερα πάνω από όλα είναι να βρει τον δρόμο προς το πνευματικό, όχι, φυσικά, αποκλείοντας, αλλά συμπεριλαμβάνοντας την εμπειρία του κόσμου που αποκτάται μέσω των αισθήσεων.
Και εδώ πάλι έχουμε την ένδειξη αυτού που, σε κάθε τομέα της προσπάθειάς μας για γνώση, θα μας οδηγήσει σε κατανόηση του πώς τα οπισθοδρομικά Πνεύματα της Μορφής μπορούν να μας παραπλανήσουν και πώς μια αληθινή κατανόηση της αποστολής των Πνευμάτων της Προσωπικότητας μπορεί να μας δώσει, ως ανθρώπους, τη θέση που μας αρμόζει στην εποχή στην οποία ζούμε. Και το πιο σημαντικό από όλα είναι να προσανατολιστούμε με αυτό τον τρόπο σχετικά με τα παιδιά που μεγαλώνουν, προκειμένου να επιτύχουμε μια αληθινή τέχνη της εκπαίδευσης. Διότι ένα κραυγαλέο ελάττωμα σε όλη την εκπαίδευση σήμερα είναι ότι οι άνθρωποι προσκολλώνται σε αυτό που έχει γίνει ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της εξέλιξης μέσω των οπισθοδρομικών Πνευμάτων της Μορφής. Υποθέτουν ότι αυτό είναι απολύτως σωστό, ότι ο άνθρωπος είναι έτσι.
Τώρα, η φύση του παιδιού επαναστατεί ενάντια σε αυτή τη στάση –δόξα τω Θεώ, μπορούμε να πούμε. Ο ενήλικας είναι ικανοποιημένος με αυτή την κατάσταση, αλλά η φύση του παιδιού επαναστατεί ενάντια σε αυτήν. Πάνω απ’ όλα, η νεολαία επαναστατεί ενάντια σε αυτήν.
Εδώ έχουμε και πάλι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σύγχρονου Κινήματος Νεολαίας και ένα από τα σημεία όπου η σύγχρονη εκπαίδευση πρέπει, θα έλεγα, να γίνει ενορατική –ή τουλάχιστον να επιτρέψει στον εαυτό της να εμπλουτιστεί από τα ευρήματα της ενορατικότητας– έτσι ώστε να αναγνωριστεί ότι όταν ένας άνθρωπος γεννιέται σήμερα, μαζί του γεννιέται και ο σπόρος της εσωτερικής δραστηριότητας των σκέψεων. Τότε, αν υπάρχει αυτός ο σπόρος της εσωτερικής δραστηριότητας των σκέψεων, μαθαίνουμε ένα ουσιαστικό πράγμα που οι άνθρωποι σήμερα είναι ως επί το πλείστον ανίκανοι να επιτύχουν. Ξέρετε τι είναι αυτό; Είναι ότι δεν μπορούν να γεράσουν! Και η νεολαία θα ήθελε να έχει ως ηγέτες ανθρώπους που έχουν γεράσει με την πραγματική έννοια του όρου. Οι νέοι δεν θέλουν να έχουν νέους ως ηγέτες· ακόμα και αν επιμένουν ότι το θέλουν, κάνουν λάθος. Θα ήθελαν να έχουν ως ηγέτες ανθρώπους που έχουν καταλάβει πώς να γερνούν με την πραγματική έννοια και έχουν φέρει μαζί τους στην ηλικία των γηρατειών τον ζωντανό σπόρο της ανάπτυξης των σκέψεων. Αν η νεολαία μπορεί να το αντιληφθεί αυτό, θα ακολουθήσει τέτοιους ηγέτες, γνωρίζοντας ότι αυτοί έχουν κάτι πραγματικό να πουν αφού έχουν μάθει να γερνούν με τον σωστό τρόπο. Αλλά τι συναντά η νεολαία σήμερα; Συναντά μόνο τους ομοίους της! Οι άνθρωποι δεν έχουν καταλάβει πώς να γερνούν και έχουν παραμείνει παιδιά. Δεν ξέρουν περισσότερα από όσα ξέρουν ήδη οι δεκαπεντάχρονοι και οι δεκαεξάχρονοι. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι δεκαπεντάχρονοι και οι δεκαεξάχρονοι αρνούνται να ακολουθήσουν τους εξηντάχρονους και τους εβδομηντάχρονους που δεν έχουν μεγαλώσει περισσότερο από ό,τι οι ίδιοι. Οι άλλοι δεν έχουν καταλάβει πώς να φέρουν τη δραστηριότητα στα γηραλέα σώματά τους. Οι νέοι θέλουν ανθρώπους που έχουν γεράσει με τον σωστό τρόπο, ανθρώπους που μπορεί να είναι γέροι στην εμφάνιση, με ρυτίδες, άσπρα μαλλιά και φαλακρά κεφάλια, αλλά που στην ουσία είναι τόσο νέοι στην καρδιά όσο και οι ίδιοι. Η νεολαία θέλει ανθρώπους που έχουν καταλάβει πώς να γερνούν, οι οποίοι, ως εκ τούτου, καθώς γερνούν, αυξάνουν τη σοφία και την εσωτερική τους δύναμη.
Το πρόβλημα του Κινήματος της Νεολαίας θα λυνόταν εύκολα αν γινόταν κατανοητό στην κοσμική του σημασία, αν, για παράδειγμα, γίνονταν εις βάθος διαλέξεις με θέμα: Πώς είναι δυνατόν στον σημερινό κόσμο να μην παραμείνεις με παιδικό κεφάλι στα γεράματα; Εκεί βρίσκεται το πραγματικό πρόβλημα.
Με εκείνους που έχουν γεράσει με την πραγματική έννοια, που δεν έχουν παραμείνει παιδιά, οι νέοι θα συμμαχήσουν, θα εναρμονιστούν με απόλυτη φυσικότητα. Αλλά από εκείνους που είναι ακριβώς όπως οι ίδιοι, οι νέοι δεν μπορούν να μάθουν τίποτα. Φαίνεται απλά γελοίο σε έναν νεαρό άνθρωπο, ο οποίος είναι ίσως μόνο δεκαοκτώ ετών και πιθανώς δεν έχει μάθει πολλά –φυσικά έχει μάθει κάτι– του οποίου τα μαλλιά είναι ακόμα αρκετά σκούρα ή ξανθά, που δεν έχει ρυτίδες, έχει ακόμα παχουλό πρόσωπο, δεν έχει ακόμα γένια, φαίνεται λοιπόν γελοίο σε αυτόν τον νεαρό να πρέπει να ακολουθήσει κάποιον που εσωτερικά δεν είναι μεγαλύτερος από τον ίδιο, που φαίνεται τόσο αστείος με τα γκρίζα μαλλιά και το φαλακρό κεφάλι του, που δεν έχει μάθει περισσότερα από ό,τι ο ίδιος –αλλά όλα αυτά φαίνονται διαφορετικά! Αυτός είναι ουσιαστικά ο πυρήνας της προφανούς δυσαρμονίας μεταξύ νέων και γέρων.
Αν λάβετε πολύ σοβαρά, σε όλη της τη σημασία, αυτό που προσπάθησα να εκφράσω με χιουμοριστικό τρόπο, θα μπορέσετε επίσης να αντιληφθείτε με σαφήνεια πολλά από τα ζητήματα που αποτελούν ένα μεγάλο και καυτό πρόβλημα στον σύγχρονο πολιτισμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου